Söyleşi: Arttırılmış Gerçekliğe ARSUITE ve Quadno dokunuşu

Son yılların sıkça adından söz ettiren teknolojisi Artırılmış Gerçeklik AR, araştırmalara göre kısa bir süre içerisinde tüm dünyayı etkisi altına alacak. Küresel pandemiyle birlikte pek çok alanda kendini göstermeye başlayan AR teknolojisi, PwC’nin yaptığı araştırmaya göre 2030 yılına kadar 1,5 trilyon dolarlık pazar hacmine ulaşacak. 2017’de yaklaşık %95’i çizgi film tarzında üretilen AR içerikleri, 2018’de %50 gerçekliğe kavuşmuştu. 2020 yılında ise %100 oranında artırılmış gerçeklikle içerik üretilmeye başlandı.

Dünyada Apple, Google, Facebook, PTC, Amazon gibi global devlerin başını çektiği AR teknoloji yarışına, Türkiye’de QUADNO Teknoloji A.Ş. ARSUITE markasıyla katıldı. “Tamamen yerli, milli, özgün ve dünyanın en hızlı 3D Rendering Engine ile 3D Designer Studio’su” olma iddiasıyla yola çıkan şirketin faaliyetlerini, ARSUITE Immersive kurucusu Alper Akalın ve QUADNO Teknoloji A.Ş. ortağı Faruk Öztürk ile gerçekleştirdiğimiz söyleşiyle sizlere aktarıyoruz.

Alper Bey, öncelikle ARSUITE nedir ve nasıl ortaya çıktı?

20 yıldır kodlamayla uğraşan ve global teknolojik trendlerin sıkı takipçisi bir yazılımcı olarak, sanal gerçeklik (VR) ve artırılmış gerçeklik (AR) teknolojisi alanındaki çalışmalarım esnasında gördüklerim inanılmazdı. Immersive bir devrimin eşiğinde olduğumuza kanaat getirdiğimde, global firmaların geliştirdiğini uygulamaları tek tek inceledim ve iyi, kötü tüm yönlerini not aldım. Global firmaların bu teknolojide öncü olduğu gerçekti. Ancak uygulamalarında en başta hız olmak üzere düşük görüntü kalitesi, kullanım zorluğu, kaynak yönetimi, materyal yönetimi ve yüksek uygulama boyutu gibi birbirinden çok farklı sorunlar vardı.

Buna karşılık kullanıcı dostu, hafif, bulut tabanlı her zaman ve her yerde işletilebilen, zahmetsiz bir engine ve designer studio kesinlikle ses getirebilirdi. Biz de ekip olarak birlikte yaklaşık 4 yıl bu proje üstünde çalıştık ve sonunda ortaya ARSUITE 3D Loader/Render Engine, ARSUITE’in 3D dosya tipi olan “.arsx” ve ARSUITE Designer Studio ortaya çıktı.

Global rakiplerinize karşı bahsettiğiniz özellikler biraz iddialı değil mi?

Evet bir hayli iddialı diyelim. Bugün globalde hangi firmanın 3D engine’nini kullanacak olursanız olun, o firmaların app’lerini indirmek zorundasınız. ARSUITE ise tamamen Cloud-Native çalıştığından herhangi bir app kurmanıza gerek yoktur. Öte yandan sanal gerçkelik ya da artırılmış gerçeklikte en önemli özellik, 3D sahnenin ne kadar gerçekçi olduğudur. Maksimum gerçekliği yakalamak için de 3D model, texture ve sahnedeki ışık vb. bileşen kalitesinin en üst seviyede tutulması gerekir. ARSUITE, “5 milyon+ polygon, 8K HDRI Skybox ve 4K+ texture” kalitesindeki materyallerle hiçbir program kurulumu yapmadan 3D görselleştirme yapılmasına imkân sağlıyor. Aslında biz testlerimizde bu rakamların 2 katı ile sorunsuz çalışıyoruz. Ancak müşteri deneyimi açısından şimdilik böyle bir kısıtlama getirdik.

8K HDRI Skybox mucizesi, bulutta sadece bizim sağladığımız bir teknoloji, globaldeki rakiplerimizin hiçbirinde benzer bir yetenek yok. Skybox, game enginlerde dağlar, denizler ve gökyüzü uzaktaki nesneler ile sahnede çevresel ilizyon sağlayan bir metottur. Ancak biz illüzyonun içerisinde illüzyon yaparak HDRI görsellerdeki ışık ve renk kanallarını 3D sahneye yönlendirip sahnenin maksimum gerçeklikte/doğallıkta görüntülenmesini sağlıyoruz. Ayrıca PBR ile sahnedeki 3D model üzerinde renk, doku, ışık, gölge ve yansıma kalitesini en üst seviyeye taşıyarak 3D modeli sanal ve gerçek ortamda doğala/gerçeğe en yakın şekilde gösterebiliyoruz.

Fakat bu yetmez; bir de bu kalitedeki modellerin milisaniyeler içinde işlenip kullanıcılara sunmak gerekiyor. Aynı boyuttaki bir 3D modeli basit bir resim dosyasından hızlı açabiliyoruz. Yani 10 mb boyutundaki bir 3D modeli 10 mb boyuttaki bir resim (jpeg) dosyasından hızlı açabiliyoruz.

Bunlar performansa ait veriler. Nasıl ölçümlenebiliyor ve diğer AR ürünlerle kıyaslanabiliyor?

Bahsettiklerim tamamen teknik ve dediğiniz gibi ölçümlenebilir veriler. ARSUITE XR ürünlerinin dosya tipi olan ARSX, OBJ bazlı model ve platformlardan ise 320 kata kadar daha hızlı, FBX bazlı model ve platformlardan 30 kata kadar daha hızlı, USDZ bazlı model ve platformlardan 6 kata kadar daha hızlı, GLTF/GLB bazlı model ve platformlardan 4.5 kata kadar daha hızlı çalışır. FBX bazlı model ve platformlara göre %30’a kadar daha yüksek sıkıştırma oranına sahipken, OBJ bazlı model ve platformlardan 4 kata kadar daha fazla veri sıkıştırıyoruz. Yüksek sıkıştırma oranımız sayesinde, veri transfer hızımızı da paralel olarak artırıyoruz. 3D modelin kapladığı alanı küçülterek modelin son derece hızlı bir şekilde işlenmesini ve kullanıcı tarafından hızla görüntülenmesini sağlıyoruz. Platformumuza üye olmak ve denemek ücretsiz. Tüm bunlar bu işin uzmanların tarafından denenebilir ve ölçümlenebilir.

Bizim için de fazla teknik oldu. ARSUITE’i üç maddede özetlemenizi istesem ne dersiniz?

1. Cloud-Native & No-Code: Her zaman her yerden erişim. Ayrı bağımsız bir uygulama indirilmesine gerek olmaksızın “platform ve device agnostic” çalışabilme özelliği sunuyoruz. Arsuite Designer Studioda hiçbir programlama koduna gerek olmadan, sadece sürükle-bırak araçlarımızla AR-VR-XR sahneleri tasarlayabilir ve istediğiniz dijital mecrada yayınlayabilirsiniz.
2. Real-Time Development: Sahnelerinizi tasarlarken hiç beklemeden çıktılarını alabilir, ön görüntüleme yapabilirsiniz. Sahnenizi beğendiyseniz yayına alır, revizyon yapmak isterseniz kaldığınız yerden işleme devam edebilirsiniz.
3. Real-time rendering: Klasik 3D model işleme yazılımlarında 3D modelin her açı, ortam ve ışık değişikliğindeki reflekslerini öncesinde hazırlamanın getirdiği zaman kaybı ve PC kısıtı yerine anlık fiziksel ortamın özelliklerini sahneye getirerek saniyeler içinde tüm akıllı elektronik cihazlarda çalıştırıyoruz. Yani 3D sahneyi anlık olarak sizin cihazlarınızda yaratıyoruz.

Tasarım stüdyosunun kullanımı kolay geliyor kulağa. Peki şirketinizin yakın vadede hedefi nedir?

ARSUITE, şirket olarak 1,5 yıl önce Londra/UK de kuruldu. Aslında global hedeflerimiz doğrultusunda taşındı. Pandemi başlamamış olsa idi Nisan gibi ekip olarak biz de Londra’ya taşınacaktık. Ancak pandemi nedeniyle bir süre daha Türkiye’den devam edeceğiz.

Platformumuz ise tam olarak 13 aydır test yayınında. Evet yanlış duymadınız tam bir yıl bir aydır Arsuite, ücretsiz olarak herkesin test erişimine açıktı. Uzun süre ciddi testlere tabi tuttuk. Çünkü globalde örneği olmayan öncü bir alt yapı kurduk. Örneğin teknik terminolojiyi dahi kendimiz yaratmak zorunda kaldık. Özellikle yurtdışından çok güzel geri bildirim ve öneriler aldık. Sonuç; hiç durmayan, sürekli gelişen, yaşayan hatta bizim de içinde yaşadığımız bir platform var.

Engine kodlamalarında hiçbir yabancı kaynak ya da kütüphane kullanmadık. Bu bizim için çok değerli. %100 Türk yapımı bir AR yazılımını globale açıyoruz. İnşallah 26 Temmuz Pazar gününden itibaren de platformu premium yani ticari olarak globalde aktif edeceğiz. Türkiye’de ise partnerimiz QUADNO Teknoloji A.Ş. ile hızlı bir şekilde yol alacağımıza inanıyoruz. QUADNO, ARSUITE’in Türkiye ve dünyadaki ayrıcalıklı temsilcisi ve uygulayıcısı (Exclusive Representative and Implementer). AR fırtınası pandemi nedeniyle Türkiye’yi de beklenenden daha erken etkisi altına alacak. Bu süreçte bu öncü teknolojinin prestijine sahip olmak isteyen firmaların adresi QUADNO olmalı.

O halde Faruk Bey’e dönelim. ARSUITE’le nasıl bir ilişkiniz var? QUADNO ne zaman kuruldu ve hedefleriniz neler?

Alper Bey ve ben hem arkadaşız hem iş partneriyiz. İkimiz de 20 yılı aşkın süredir yazılımla uğraşıyoruz. Alper Bey, son yıllarda biraz daha trend topic odaklı çalıştı. Ben ise son 10 yıldır e-dönüşüm süreçleriyle uğraşıyorum. %100 Türk yapımı AR teknolojisini Türkiye’ye kazandırma fikri ortaya çıkınca QUADNO Teknoloji A.Ş.’yi kurduk. 2 yıllık bir şirket. ARSUITE’in uzun bir süreç sonunda kendinden emin bir şekilde tüm testlerini tamamlamasının ardından QUADNO da ticari faaliyetlere başlamaya hazır hale geldi. Şu anda hızlı bir yapılanmaya gitme aşamasındayız.

Uzmanlık alanım e-dönüşüm olduğu için QUADNO ağırlıklı olarak e-ticareti 2 boyuttan 3 boyuta çıkarmaya, derinlik kazandırmaya odaklanacak. Yani şu anda internet sitelerinden sadece fotoğraflara, fotoğrafçının bakış açısıyla gördüğümüz karelere göre yaptığımız alışverişleri, 3D AR ürünlerin fiziki ortamımıza getirilmesi yöntemiyle yapacağız. Bu hem kullanıcılar için hem de firmalar için büyük avantaj. Firmaların fotoğraflama, dekor, model, işleme gibi tüm süreç ve maliyetleri yerini 3D modelin siteye yüklenmesine bırakacak. Hem kullanıcılar hem de e-ticaret platformları için ürün memnuniyetsizliği, iade, kargo gibi zahmetli ve maliyetli süreçler minimize edilmiş olacak. Kümülatif bakıldığında ise geleneksel görüntüleme yöntemlerini AR 3D’ye çevirdiğimizde edinilecek faydayla birlikte hesaplandığında firmaların gözlerinde büyüttüklerinde çok daha makul ve karşılanabilir fiyatlarıyla hızla AR 3D görüntülemeye geçeceklerini değerlendiriyoruz.

E-ticaret dışında hedef sektörleriniz var mı?

Elbette. E-ticaret, AR 3D’yi en temel ve en kısa vadede uygulayabileceğimiz sektör. Çünkü zaten elimizde 1 yıldan beri testleri yapılan ve çalışan bir platformumuz var. Bununla birlikte mobilya, iç mimari, tasarım, otomotiv, tıp, sağlık eğitimi, güvenlik, savunma, kolluk kuvveti eğitimi, fuarcılık, haritalama gibi sektörlerin de AR & VR uygulamalara ihtiyaç duyduğu bir dönemdeyiz. Örneğin malum küresel mobilya firması yurtdışında AR uygulamasına geçmeye çalıştı ancak Alper’in yukarıda sıraladığı nedenlerden dolayı kullanıcı dostu bir uygulama sunamadı ve pilot 3D modeller işlevsiz olarak bekliyor. AR kısa sürede vazgeçilmez bir teknoloji olacak. İstanbul Havalimanı’nın (İGA) AR 3D ile modellenmesinden tutun da Ticaret Bakanı Sn. Ruhsar Pekcan’ın açıkladığı tüm fuarları sanala taşıma konusuna kadar pek çok konuda bu teknolojiye ihtiyaç duyulacak.

Savunma ve fuarcılık alanına da yeni bir soluk getirecek misiniz?

Kesinlikle evet. Bir süre daha devam edeceğe benzeyen küresel pandemi fuarcılığı da sanal ortama kaydırdı.

Diğer yandan Türkiye’de son dönemde savunma alanında zaten olağanüstü gelişmeler yaşanıyor. Biz de hayranlıkla takip ediyoruz. Örneğin son dönemde SAHA İstanbul’un SAHA Sanal Expo adıyla düzenleyeceği sanal fuarı gayet heyecan verici buluyoruz. Hem uygulama hem de interaktif fikirler anlamında çok başarılı. Bununla beraber PBR, Skybox gibi özelliklerimiz sayesinde sanal fuarları çok ayrı bir boyuta taşıyabiliriz. Yani sanal fuarda sergilenen ürünleri yalnızca AR/VR olarak görüntülenmesi veya gözlükle gezilmesinin dışında ziyaretçilerin kendi fiziki ortamlarında ürünleri 3D olarak %100’e yakın gerçeklikle sonsuz derece açıyla incelemeleri mümkün. Bu özellik aynı zamanda sanal fuarları PC’ye hapsolmaktan kurtarıp akıllı telefon ve tabletlerin kameralarıyla gerçek ortama taşıyabilmek anlamına da geliyor.

Ayrıca savunma alanında çok daha taktik ve derin çalışmalara hazırız. Örneğin insanlı / insansız hava araçlarının 2 boyutlu olarak merkeze veya pilot komutasına aktardığı görüntüleri 3 boyutluya çevirme veya 3 boyutlu görüntülerin çok daha hızlı process edilip aktarılmasını sağlamak yapabileceğimiz işlerden biri.

Bildiğiniz gibi altyapı sağlam olduğu müddetçe düşünülen stratejik iş fikri kodlanabilir ve uygulanabilir. Biz bu anlamda yatay projelere hazır olmakla birlikte dikey proje geliştirmede de iddialıyız.

Bizler de SavunmaSanayiST olarak, ARSUITE ve Quadno‘ya çalışmalarında başarılar diliyoruz.

---