Atış kontrol radarları (FireControlRadar), bir atış kontrol sistemine belirli bir hedefi vurabilmesi için hedef hakkındaki bilgileri (hız, irtifa, menzil ve yön) elektronmanyetik dalgaları kullanarak hesaplayan ve bu bilgileri atış kontrol sistemine gönderen radarlardır.
Atış kontrol radarları, hedefin koordinatı ile yörüngesini ölçer ve hedefin bir sonraki yerini tahmin eder. FCR, ölçtüğü bilgileri atış kontrol sistemine ileterek, atış kontrol sisteminin isabet yüzdesini arttırmaya çalışır. Genellikle namlulu silahlar ve füzeler için güdüm sağlarlar. Füze güdümleyen versiyonlarına “aydınlatma radarı” da denmektedir.
FCR’lar; kara, deniz ve hava platformlarında vazgeçilmez bir sistem olarak bulunur. Başlıca hava savunma sistemlerinde; karadan karaya, karadan denize, denizden denize, denizden karaya füze sistemlerinde; avcı uçaklarında ve taarruz helikopterlerinde kullanılırlar.
Bu yazımızda, atış kontrol radarlarının taarruz helikopterleri üzerindeki kullanımlarına bakacağız.
Helikopter Atış Kontrol Radarları
Taarruz helikopterleri, yapıları sebebiyle birçok görevde kullanılmaya uygun platformlar olarak tasarlanmaktadırlar. Birincil tasarım amaçları kara birliklerine yakın hava desteği vermek olan taarruz helikopterleri, günümüzde deniz hedeflerinin imhasında, silahlı keşif, silahlı koruma, SEAD/DEAD ve derin taarruz görevlerinde rol alıyorlar.
Bu görevlerde durumsal farkındalığın kilit noktalardan biri haline geldiği günümüzde, taarruz helikopterlerinin de durumsal farkındalığını arttıracak çözümler helikopterler arasında yaygın hale gelmeye başlıyor. UV/IR füze ikaz sistemleri, radar/lazer ikaz alıcıları ile IR görüş sistemlerinin yanında arama ve atış kontrol radarları da helikopterler üzerinde yer buluyor. Belirtilen görevlerde helikopterlere hedef tespiti, angajman için atış kontrolü ve yeryüzü haritalama gibi önemli yardımlar sağlayan helikopter atış kontrol radarları, günümüz ağır taarruz helikopterlerinin vazgeçilmez bir parçası olmaya başladı.
Helikopter atış kontrol radarları, genellikle diğer bantlara göre daha yüksek çözünürlükte ve isabette görüntü alabilen milimetrik dalga (mmW) bandını, X, Ka, K ve Ku bantlarını sıklıkla kullanmaktadırlar. Helikopter atış kontrol radarları şimdilik Dünya’da kısıtlı örneklere sahip, bu radarlar özelinde çalışan ülke sayısı oldukça az.
Helikopter atış kontrol radarlarının hedef angajman yeteneğini maksimuma ulaştırmak için RF güdümlü füzelerin helikopterde bulunması önemli. RF güdümlü tanksavar füze ve atış kontrol radarı ikilisiyle beraber taarruz helikopterleri, çoğunlukla füze kapasiteleri kadar hedefe aynı anda angaje olabilmektedirler. Atış kontrol radarları, RF güdümlü tanksavar füzelerinin çok daha uzaktaki hedeflere ateşlenebilmesi sayesinde helikopterin hedef angajman menzilini ciddi oranda arttırmaktadırlar.
Çoğu RF güdümlü tanksavar füzesinin aktif radar arayıcı başlığı bulunması sayesinde ise helikopterler tamamen at-unut kabiliyetinde hedeflere angaje olabilmektedirler. RF güdümlü füzelere göre çok daha fazla kullanılan lazer güdümlü füzelerde ise füze, hedefe ulaşana kadar lazer işaretlemenin devam etmesi zorunluluğu bulunuyor.
Ayrıca helikopterlerde tek bir lazer işaretleyici bulunduğu için aynı anda bir hedefe atış yapılabiliyor. Tabi ki sayılan avantajlar için RF güdümlü füzeler şart değil. IIR güdümlü füzeler de atış kontrol radarından bilgi alarak aynı anda birkaç hedefe angajmana izin vermekte. IIR güdümlü füzelerin otomatik hedef takibi yetenekleri ile RF güdümlü füzelerin aktif radar başlığının etkisi yakalanabilir. Terminal safhada istenirse IIR başlık ile hedefte vurulacak noktanın seçilebilmesi de IIR güdümlü füzelerin RF güdümlü füzelere karşı bir avantajı. Türkiye, halihazırda IIR Güdümlü UMTAS Füzesi’ni, T129 ATAK helikopterinde aktif olarak kullanıyor. RF Güdümlü Tanksavar Füze için de çalışmaların devam ettiğini tahmin ediyoruz.
Helikopter atış kontrol radarlarının bir diğer avantajı ise hava hedeflerine karşı, taarruz helikopterlerine görüş şansı tanıması. Birçok helikopter, atış kontrol radarının hava arama modu ile bulunduğu helikopteri düşman helikopterlerine ve alçak irtifadan uçan savaş uçaklarına karşı uyarmakta. Bazı radarlar ise helikopterlerin IR güdümlü havadan havaya füzelerini SLAVE’leyebilmekte (Radar SLAVE’i IR/RF füzenin arayıcı başlığının radardan gelen yön bilgisine göre hedefe yönlendirilmesidir.). Böylelikle IR güdümlü füzeler ile düşmanı vurabilmek için pilotun kendi gözleriyle hedefi takip etmesine gerek kalmamakta.
Türkiye’nin halihazırda aktif olarak kullandığı T129 ATAK ve AH-1W Super Cobra tipi taarruz helikopterlerinde herhangi bir atış kontrol radarı bulunmuyor. Ancak Türkiye’nin ilk milli helikopter atış kontrol radarı olan MİLDAR, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı ve Meteksan Savunma iş birliğiyle geliştirildi.
Dünyadaki Helikopter Atış Kontrol Radarı Örnekleri
MİLDAR Helikopter Atış Kontrol Radarı
Meteksan Savunma tarafından geliştirilen MİLDAR, bütün hava şartlarında çoklu yer ve hava hedefine yönelik otomatik tarama, tespit etme ve sınıflandırma yapabilmektedir. Küçük hacim, düşük ağırlık ve düşük güç tüketimine, RF güdümlü füzeler için silah angajmanı yapabilme yeteneğine sahiptir. Hızlı bir şekilde hareketli hedefleri tespit etmekte ve takibine başlamaktadır. Pilota 360 derece durum farkındalığı yaratarak olası hedefleri radar ekranı üzerinde sunabilmekte, aynı anda birden fazla hedefe angajman imkanı vererek helikopterin saldırı ve beka yeteneklerini arttırmaktadır.
Katıhal elektroniklere sahip ve milimetrik dalga bandınında çalışan MİLDAR, muadili radarlara göre üstün özelliklere sahiptir. Opsiyonel olarak bulunan Arazi Profili Oluşturma (ARPO) modunda MİLDAR, düşük görüş ve alçak irtifa şartlarında pilotların güvenle seyrüsefer yapabilmesi maksadıyla 2.5km menzile kadar helikopterin bulunduğu bölgenin topografik haritasını çıkarabilmekte ve engelleri tespit edebilmektedir. Ararken takip (TWS) modunda aynı anda 150 hareketli ve hareketsiz hedefi takip edebilen MİLDAR, 27km menzile sahiptir
MİLDAR’ın TUSAŞ tarafından geliştirilme faaliyetlerine devam edilen T929 ATAK-II helikopterinde kullanılması planlanmaktadır. Böylelikle ATAK-II, dünyadaki sınırlı taarruz helikopterlerinin arasına girecektir.
Geliştirme faaliyetleri devam eden MİLDAR radarının ilk versiyonu T-129 Atak helikopterinin kanat pylonu üzerinde testlerden geçmişti. ATAK-II için planlanan MİLDAR versiyonu ise rotor üstünde kullanılacak.
Türkiye’nin bu alanda geliştirdiği ilk sistem olmasına rağmen MİLDAR, pek çok kaynak tarafından Dünya’da kendi alanındaki en iyi ikinci radar olarak gösterilmektedir.
Lockheed Martin/Northrop Grumman AN/APG-78 Longbow Radarı
ABD’li Lockheed Martin ve Northrop Grumman şirketlerinin ortaklığı ile geliştirilen Longbow Radarı, Ka bantta çalışan bir taarruz helikopteri atış kontrol radarıdır. Hedef arama ve takibi, yeryüzü haritalama ve hava arama modları bulunmaktadır. 1998 yılında AH-64D helikopteriyle birlikte hizmete giren radar, günümüzde seri üretimi devam eden AH-64 varyantlarında kullanılmaya devam etmektedir. En güncel teknolojilerle üretilen Longbow radarları AH-64E helikopterleri üzerinde kullanılıyor.
AH-64E üzerinde bulunan Longbow, deniz hedeflerine karşı kullanılmak üzere bir su üstü arama modu ile donatılmıştır. Her hava şartında çalışabilen Longbow radarının son versiyonu 360 derece tarama yaparak 8 ila 16km menzilde 128 hedefi takip edebilmekte ve 16 adetine aynı anda angaje olabilmektedir. Longbow radarı, AH-64D ve AH-64E helikopterini envanterinde bulunduran birkaç ülkede hizmettedir. Longbow, AH-1Z helikopteri üzerinde testlere tabi tutulmuş ancak AH-1Z üzerinde operasyonel kullanıma alınmamıştır.
Kaska monteli nişangahlar ile birlikte kullanabilen ve helikopterin silahlarına yön verebilen Longbow, mmW RF güdümlü AGM-114L Longbow Hellfire füzelerini güdümleyebilmektedir. Hizmete girmesini takiben AGM-179 JAGM füzelerini de güdümleyebilecektir.
KRET N025 Arbalet
N025 (bazı yerlerde FH01 diye geçmekte) Arbalet, Rus KRET (Phazotron-NIIR olarakta bilinmekte) savunma şirketi tarafından geliştirilmiştir. Mi-28N ve Ka-52 helikopterlerinde kullanılmaktadır. Milimetrik dalga bandında çalışan Arbalet, sabit ve hareketli hedef taraması ve takibi, yeryüzü haritalama ve hava araması modlarına sahiptir. 15 kilometreye kadar hava hedeflerini ve 32km ye kadar köprü gibi büyük yer hedeflerini takip ve teşhis edebilmektedir.
Ka-52 helikopterlerinde 120 derece görüş alanına sahip olacak şekilde burunda, Mi-28N helikopterinde ise 360 derece görüş alanına sahip olacak şekilde rotor üstünde konumlandırılmıştır. 9M123 Khirazantema füzelerinin radar hüzme güdümlü varyantı bulunmaktadır ancak Arbalet radarının bu füzeyi güdümleyebilip güdümleyemediği ve bu füzenin Mi-28 ve Ka-52 helikopterlerinde kullanılıp kullanılmadığı bilinmemektedir. Ancak Mi-28N helikopterlerinin bazı varyantları 9M123 füzesinin lazer hüzme takip güdümlü versiyonunu kullanmaktadır. Bu açıdan Arbalet radarının yanında RF veya IIR güdümlü füzelerin bulunmaması, Arbalet’in helikopterler üzerindeki etkinliğini kısıtlamaktadır.
V006 Rezets
Ka-52 helikopterleri için Rus KRET şirketi tarafından geliştirilme faaliyetleri devam eden Rezets radarı, AESA anten yapısına sahip yeni nesil bir helikopter atış kontrol radarı olarak karşımıza çıkmaktadır. 640 adet gönderme alma modülüne sahip Rezets, kara ve deniz hedeflerine karşı modlarda 45km menzilde tank gruplarını, 100km menzilden bir demiryolu köprüsünü ve 150km menzilden destroyer boyutundaki bir gemiyi tespit edebilecektir.
Hava arama modunda ise 3 metrekare radar kesit alanına sahip bir avcı uçağını 50km menzilden, hover yapan bir helikopteri 20km menzilden tespit edebilecektşir. Rezets, Ka-52 helikopterinin modernize edilmiş versiyonu Ka-52M için geliştirilmektedir. Ka-52M üzerinde burunda sabit konumlandırılacak radar 120 derece görüş açısına sahip olacaktır.
Z-19 Hafif Taarruz Helikopteri Üzerindeki Gizemli Radar
Çin üretimi Z-19 hafif taarruz helikopterinin rotoru üzerinde Longbow radarına benzer bir radom içerisinde bir mmW radarı fotoğraflara yansımıştı. Ancak radarın modelinin ve özelliklerinin ne olduğu hakkında bir bilgi bulunmamakta.
ÖNERİLEN İÇERİK: T129 ATAK Filipin Hava Kuvvetleri’ne Kabul Edildi
Kaynak: SavunmaSanayiST.com
