Avrupa Birliği, “Hazırlık 2030” planı kapsamında Avrupa savunmasını güçlendirmek amacıyla 150 milyar avroluk yeni bir kredi fonu oluşturdu. Fon, yalnızca Avrupa içinde yapılan alımlar için kullanılacak ve İsrail, katı tedarik kuralları nedeniyle kapsam dışında tutulacak.
Brüksel’de duyurulan taslak teklife göre, 150 milyar avroluk kredi fonu, yalnızca AB ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ülkelerinde üretilen savunma sistemlerinin alımında kullanılabilecek.
Fonun kullanım şartları belirlendi
EFTA; Norveç, İsviçre, İzlanda, Lihtenştayn ve Ukrayna’yı kapsıyor.
Geriye kalan %35’lik kısım ise yalnızca AB ile güvenlik ve savunma ortaklık anlaşması imzalayan ülkelerden yapılacak alımlara ayrılacak. Güney Kore, Japonya ve Birleşik Krallık’ın bu anlaşmaya dahil olması beklenirken, ABD’nin fonun dışarıda kalacağı öngörülüyor. Türkiye’nin durumu ise henüz belirsiz.
Fransa ve Almanya arasında anlaşmazlık yaşandı
Fonun nasıl kullanılacağı konusunda Fransa ve Almanya arasında görüş ayrılığı yaşandı. Fransa, fonun tamamen AB içinde harcanmasını savunurken, Almanya fonun bir kısmının AB dışındaki tedarikçilerden yapılacak alımlara ayrılmasını istedi.
Özellikle Almanya’nın İsrail’den Arrow 3 hava savunma sistemi tedarik etmesi, ABD’den Patriot sistemleri temin etme planları ve insansız hava araçları için milyarlarca avroluk kiralama anlaşmaları yapması bu tartışmayı etkiledi. Ancak yayımlanan taslak teklif, Fransa’nın görüşünün ağır bastığını gösterdi.
İsrail fonun dışında kalıyor
Kararın açıklanmasının ardından Avrupa’daki haber kaynakları, fonun ABD, Birleşik Krallık ve Türkiye’nin savunma sanayiilerini de Avrupa pazarından dışladığını vurguladı. İsrail’in ise kesin olarak kapsam dışı bırakıldığı belirtildi.
AB’nin belirlediği kurallar gereği, tamamen EFTA dışındaki bir ülkede üretilen savunma sistemleri Avrupa ülkeleri tarafından tedarik edilemeyecek. Bu durum, İsrail’in milyarlarca avroluk potansiyel satış fırsatını kaybetmesine yol açabilir.
Fonun genişletilmesi planlanıyor
Şu an için 150 milyar avro olarak belirlenen fonun, ilerleyen süreçte 500 milyar avroya veya daha fazlasına çıkarılabileceği öngörülüyor. Ancak taslak teklif henüz nihai değil ve AB’ye üye 27 ülkenin oylamasına sunulmadan önce değişikliğe uğrayabilir.
Von der Leyen’den açıklama
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “Daha fazla Avrupa’dan satın almalıyız. Çünkü bu, Avrupa’nın savunma teknolojik ve endüstriyel temelini güçlendirmek anlamına geliyor.” diyerek planın ana hedefini açıkladı.
Öte yandan Almanya, “ABD’den tamamen kopmak istediğimiz izlenimini vermek istemiyoruz.” ifadeleriyle çekincelerini dile getirirken, Polonya da fonun yalnızca Avrupa’dan alımlarla sınırlandırılmasına karşı çıktı. Fransa ve İtalya ise Avrupa savunma sanayiisinin güçlenmesi açısından kararın olumlu olduğunu savundu.
AB ülkeleri şu anda savunma harcamalarının yaklaşık %80’ini AB dışına, büyük ölçüde ABD’ye yönlendiriyor. Yeni fon, Avrupa’nın savunma kapasitesini artırmayı ve bölgedeki savunma sanayiisini güçlendirmeyi amaçlıyor.
Kaynak: SavunmaSanayiST.com / globes
