Avrupa Birliği (AB) Konseyi, savunma sanayiini güçlendirmek amacıyla 150 milyar avro tutarında yeni fonu onayladı. Türkiye’nin de katılım sağlayabileceği fon, Avrupa için Güvenlik Eylemi (SAFE) adlı mali araç aracılığıyla ortak üretim ve tedarik süreçlerinde kullanılacak.
SAFE kapsamında, savunma sanayiinde öncelikli alanlara yatırım yapmak isteyen üye ülkelere uzun vadeli kredi desteği sağlanacak. Krediler, üye ülkelerin talebi üzerine ve ulusal savunma planları temelinde verilecek. Kredi garantileri ise AB bütçesi üzerinden karşılanacak. AB desteğine ihtiyaç duymadan uluslararası piyasalardan uygun koşullarda kredi alabilen Almanya’nın SAFE’den doğrudan faydalanması beklenmiyor.
Kredi alımı için üye ülkelerin en az iki ülkeyle ortak başvuru yapması teşvik ediliyor. Ancak mevcut jeopolitik riskler nedeniyle tek başına yapılan başvurulara da izin veriliyor. Bu tür başvurulara ilişkin tedarik programlarının süresi sınırlı tutulacak.
Üçüncü ülkeler de projeye dahil olacak
SAFE, AB dışı ülkelerle savunma alanındaki iş birliklerini genişletmeyi de öngörüyor. Proje kapsamında Ukrayna, Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ülkeleri, AB üyesi gibi değerlendirilecek. Bu kapsamda İzlanda, Lihtenştayn, Norveç, İsviçre ve Ukrayna, ortak tedarik programlarına katılabilecek ve bu ülkelerin sanayi kuruluşlarından alım yapılabilecek.
Katılım sürecindeki ülkeler, üye adayları, potansiyel adaylar ve Birleşik Krallık gibi AB ile Güvenlik ve Savunma Ortaklığı bulunan ülkeler de SAFE kapsamındaki projelere katılım sağlayabilecek. Türkiye de bu grupta yer alıyor.
Görgün: “Türkiye, Avrupa savunmasının bir parçasıdır”
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün, SAFE programının kabul edilmesinin ardından Türkiye’nin NATO içindeki stratejik konumuna ve savunma sanayii kapasitesine dair değerlendirmelerde bulundu. Görgün yaptığı açıklamada, “Türkiye’nin sadece stratejik uyumuyla değil, aynı zamanda özgün kabiliyet geliştirme ve teknolojik yeniliklerle de NATO’ya katkı sağladığını” belirtti.
Görgün, “Türkiye, NATO üyeliğinden önce dahi, 1815 Viyana Kongresi’nden bu yana Avrupa savunmasının bir parçası olmuştur.” ifadesini kullandı.
Avrupa ile derinleşen iş birliği vurgusu
Türkiye’nin Avrupa ülkeleriyle savunma sanayii alanında iş birliklerine sahip olduğunu belirten Görgün, Avrupa’nın bağımsız harekât yeteneği hedefiyle geliştirilen A400M nakliye uçağının üretiminde Türkiye’nin 6 Avrupa ülkesiyle birlikte yer aldığını hatırlattı.
Görgün, “Avrupa Birliği aday ülke statümüz de dikkate alındığında, SAFE enstrümanının Avrupa Birliği ve ülkemiz arasındaki savunma sanayii işbirliğini daha da derinleştirmesini temenni ediyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Rusya tehdidine karşı hazırlık
AB Konseyi’nin onayladığı plan, özellikle Rusya’dan gelebilecek muhtemel tehditlere karşı savunma hazırlıklarını artırmayı amaçlıyor. Batılı istihbarat kurumları, Rusya’nın en geç 2030 yılına kadar Avrupa’da yeni bir savaş başlatabilecek askerî kapasiteye ulaşacağını öngörüyor.
SAFE ile AB’nin savunma alanında erişilebilir teçhizat bulundurması, kapasite açıklarının kapatılması ve genel savunma hazırlık düzeyinin artırılması hedefleniyor.
Tedarikte iki kategori ve yüzde 35 sınırı
SAFE, savunma ürünlerini iki kategoriye ayırıyor.
Birinci kategoride; cephane ve füzeler, topçu sistemleri (derin hassas vuruş yetenekleri dahil), kara muharebe ekipmanları, kritik altyapı koruması, siber güvenlik ve askeri hareket kabiliyeti yer alıyor.
İkinci kategoride ise; hava ve füze savunma sistemleri, deniz yüzey ve su altı sistemleri, dronlar ve anti-dron teknolojileri, stratejik hava taşımacılığı, C4ISTAR sistemleri, yapay zeka, uzay varlıkları ve elektronik harp gibi alanlar bulunuyor.
İkinci kategorideki savunma ürünleri daha sıkı koşullara tabi tutulacak. Ayrıca yüklenicilerin, ürünlerin tasarımı ve gelişimi üzerinde karar yetkisine sahip olması gerekecek.
Yerlilik oranı şartı getirildi
Her iki kategoride de tedarik sözleşmelerinde yerlilik oranı şartı uygulanacak. Buna göre, tedarik edilen ürünün parça maliyetinin en fazla yüzde 35’i AB dışı ülkelerden sağlanabilecek. Bu sınırlama; Ukrayna, İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre için geçerli olmayacak.
SAFE projesi, AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanmasının ardından 29 Mayıs’ta yürürlüğe girecek.
Kaynak: SavunmaSanayiST.com / dwturkce1 – AA
