ALTAY’ın birim maliyeti çok mu yüksek?

ALTAY Ana Muharebe Tankının (AMT) seri üretimini üstlenen BMC firmasının bir numaralı ismi Ethem Sancak, ihalenin 3.5 milyar Euro ile sonuçlandırıldığını ve prototipi üreten firmanın ise 7 milyar Euro’dan aşağı düşmediğini açıkladı. Bu açıklamaya göre 250 adet tankın fiyatı 3.5 milyar Euro. Birim maliyet olarak baktığımızda ise bir adet ALTAY AMT’nin maliyeti 14 milyon Euro gibi çok yüksek bir rakam karşımıza çıkıyor.

Peki, ALTAY neden bu kadar pahalı?

Öncelikle ilk üretim partisinin fiyatı daha yüksek olmaktadır. Bunun sebebi, seri üretim için gerekli makine ve parça teslimatının yapılması ve seri üretim öncesi son testlerin yapılması için gereken maddiyattır. İlk üretim paketinin tamamlanıp ikinciye geçildiğinde, birim maliyetinde 2-3 milyon Euro gibi bir ucuzlama beklenmektedir.

Seri üretim maliyetlerinin dışında da ALTAY’ın ‘pahalı’ olmasının oldukça fazla sebebi bulunmaktadır. Ülkemizde tanklar üzerine yapılmış hiçbir AR-GE çalışması (Milli bir tank üretme fikrine kadar) bulunmadığı için bir anda dünyanın en iyilerinden birisini üretmek isteyen bir ülkeye oldukça pahalıya patlamaktadır.

TSK’nın istekleri doğrultusunda ilk parti üretiminde kullanılacak olan güç grubunun daha önce başarılı olmuş, hali hazırda üretilmekte ve satılmakta olması istendiğinden dolayı güç grubu dışarıdan gelmektedir. NATO tanklarının neredeyse tamamının tercih ettiği Alman MTU firması bu konuda lider. Biz de bu alanda lider olan MTU’yu tercih ettik. Bu tercihin maliyeti önemli ölçüde arttırdığı bir gerçek. Diğer üretim partilerinde yerli motora geçilmesi yine önemli bir mali yükten kurtulma anlamına gelmektedir.

Elektronik aksam ve optik kısmında ASELSAN çok fazla övgü hak etmektedir. Yangın Söndürme ve İnfilak Bastırma Sistemi, 360 derece Durumsal Farkındalık Sistemi, Lazer Uyarı Sistemi, Elektrikli Top Kule Takat Sistemi gibi önemli elektronik ve optik aksamlar ASELSAN tarafından yerli olarak üretilmektedir. Bu üretimlerin uzun zamandır bu konularda önemli çalışmalara sahip yerli bir şirket tarafından yapılıyor olması zaten yüksek olan maliyetin daha fazla yükselmesini engellemektedir. Ancak, bir konu hariç

Aktif Koruma Sistemi

ALTAY için talep edilen Aktif Koruma Sisteminin yani AKKOR’un, her türlü zorlukta gece-gündüz fark etmeksizin tank hareket halinde iken tanka doğru gelen birden fazla mühimmatı yüksek oranda durdurabilme özelliğine sahip olması istenildi. ASELSAN, AKKOR’u üreterek bunu başardığını gösterdi fakat oldukça tuzlu oldu ve ALTAY’ın maliyetine önemli ölçüde yansıdı. Ancak bu fiyat, bir tankı hatta tanktan çok daha önemli olan tank mürettebatını korumak için katlanabilecek bir gider.

Zırh

Tank üretiminden çok daha önce başladığımız TTZA üretiminde kullandığımız zırhların yapıları ve yerleştirilme matrisleri tamamen dışarıdan gelmektedir. Bu konuda ülkemizde daha önce herhangi bir çalışma yapılmadı. İlk defa ROKETSAN tarafından yapılmaya başlandı. Ortaya ROKETSAN Bor-Karbür Kompozit Zırh adında sabot ve heat korunması yüksek fakat bir o kadar da pahalı bir zırh çıktı. Üstelik TTZA’larda oduğu gibi zırh yapısı ve yerleştirilme şekilleri Almanya’dan ithal edilmekte olması kuvvetle muhtemel. Leopard 2A7 tankının zırhına olan benzerliği ise ALTAY’daki ithalat ihtimalini arttırmaktadır. Zırhın en önemli ve en pahalı malzemesi olan Bor-Karbür’ün ise Nisan ayının başında ROKETSAN tarafından yerli olarak üretimine başlandı. NERA tabanlı olan bu zırhta kullanılan RUBBER (Plastik) kısmı ise ithal olarak gelmekte. Neredeyse 70 tonluk bir ağırlığa sahip olan tankın ağırlığının önemli bir kısmını zırhın oluşturduğu düşünüldüğünde bu konuda yapılan ithalatların ve teknoloji transferinin maliyeti oldukça arttırmaktadır. İlerleyen dönemlerde ROKETSAN veya başka bir şirket tarafından yerlileştirilme çalışmaları ithal edilen diğer kısımlara da (rubber,yapı-diziliş gibi) yapılırsa önemli ölçüde maliyet azalması olacaktır.

Patlayıcılı Tepkisel Zırh (ERA)

Zırhta olduğu gibi patlayıcılı tepkisel zırhta da ana yüklenici ROKETSAN. Yapılan çalışmalar sonucunda yerli olarak üretilen ERA, IDEF 2019’da görücüye çıktı. İlk izlenimlere göre Ortadoğu’da bulunan yüksek ATGM tehditine dikkat çekilerek yüksek HEAT korunması üzerine tasarlanmıştır. Tandem mühimmatları patlayıcı ile imha edemeyecek olsa da patlama anında ortaya çıkan genişleme ile yaratılan geçici zırh etkisi oldukça yüksek. Rus Relikt ERA’larında olduğu gibi belirli bir miktar sabot korunması sağlamasını ise maalesef beklememekteyim. Oluşan geçici zırh etkisi ile 250-300mm sabot korunması yakalayabilen Relikt, bu alanda zirvede. ROKETSAN ERA’da ise sağlayabileceği sabot korunmasının yarı yarıya daha az olacağını düşünmekteyim. Bunun sebebi ise ihtiyaçlar doğrultusunda HEAT korunmasının yüksekliğine daha fazla önem verilmesidir. Tepkisel zırhın yerli olarak üretilmesi yine maliyeti bir miktar azaltsa da ilk defa üretildiği için yine ek maliyet oluşmakta. Diğer parti üretimlerinde bir miktar fiyat hafiflemesi bu konuda da beklenmekte.

Neden Pahalı Sorusunu Özetleyerek Cevaplamak Gerekirse

1- Milli bir tank üretme fikrinden önce bu konuda herhangi bir AR-GE çalışmasının yapılmamış olması.

2- Seri üretime hazırlık maliyeti.

3- İlk partide kullanılacak olan güç grubunun kendini kanıtlamış ithal bir ürün olma zorunluluğu.

4- İlk defa birinci sınıf Aktif Koruma Sistemi ve Patlayıcılı Tepkisel Zırh üretiminin yerli çabalar ile yapılmaya çalışılması. (Bu çabaların meyvelerini ilerleyen partilerde ve sahada fazlasıyla alacağız.)

Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları

İlk parti birim fiyatı düşecek mi?

Evet, 14 milyon euro olarak açıklanan birim fiyatının ikinci partide üretilecek olan tanklarda 2 milyon dolar kadar düşecektir.

Muadilleri ile kıyaslamak gerekirse ALTAY, birim maliyet olarak nerede?

Açıklanan 14 milyon euro rakamı ile ALTAY, 120 ve 125mm’lik top kullanan tanklar arasında şu anda dünyanın en pahalı tankı konumunda fakat bu durum çok uzun sürmeyecek. 2020 yılında mevcut fiyatı ALTAY’a çok yakın olan Fransız Leclerc tankının geçireceği modernizasyon ile birlikte birim fiyatının 15 milyon avroya çıkması beklenmekte ve ALTAY’ı bu tahttan indirecektir.

Dünyanın en pahalı tankı ise 140mm’lik top kullanan Leclerc Terminatör modeli. Fransız muhalefeti tarafından sıkça koz olarak kullanılan bu çalışma neredeyse durma noktasına geldi. Yapılan prototiplerin birim maliyeti ise 23 milyon euro.

İkinci partiden sonra oluşacak ucuzlama ALTAY’ın ihracat şansını arttırır mı?

Birim maliyetinin ucuzlamasının yanı sıra göstereceği performans da oldukça önemli. Ortadoğu’da harika işler yapan bir ALTAY, 12 milyon avroya bir anda dünyanın göz bebeği olabilir. 9 milyon avroya Leopard 2A6 almak varken 12 milyon avroya ülkeleri ALTAY’a itebilecek bir başarı gerekiyor. İnancımız tam fakat bunu kanıtlaması için zaman gerektiği su götürmez bir gerçek.

Yazar: Yusuf Metin          Kaynak: SavunmaSanayiST.com