Savunma sanayii analisti Arda Mevlütoğlu, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından geliştirilen HÜRJET’in İspanya’ya olası satışını değerlendirdi. Mevlütoğlu, bu gelişmenin Türkiye’nin savunma sanayiindeki uluslararası işbirliği kapasitesine katkı sunacağını belirtti.
Geçtiğimiz hafta, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ), Airbus ve İspanya Savunma Bakanlığı arasında HÜRJET’in İspanya’ya satışı ve üretim iş birliği konularını kapsayan bir Mutabakat Zaptı (MoU) imzalandı. Anlaşma kapsamında, Airbus’ın tasarım, üretim, hizmet desteği ve eğitim alanlarındaki uzmanlığı; TUSAŞ tarafından geliştirilen tek motorlu, iki kişilik ve süpersonik jet eğitim uçağı HÜRJET ile birleştirilecek.
Mutabakat zaptı, iş birliği fırsatlarını belirlemeyi ve geliştirmeyi hedefliyor. Aynı zamanda HÜRJET’in İspanyol entegre eğitim sistemine dahil edilmesi ve İspanyol savunma sanayisinin güçlendirilmesi amaçlanıyor.
“25-30 yıl sonra Türkiye bu noktaya geldi”
SavunmaSanayiST’ye özel değerlendirmede bulunan Arda Mevlütoğlu, şunları söyledi:
“HÜRJET’in İspanya’ya satışı, Türk havacılık ve savunma sanayii açısından büyük bir dönüm noktası. Türkiye bu anlaşma ile sadece jet uçağı gibi sofistike bir sistemi satmakla kalmayacak, aynı zamanda İspanyol şirketlerle işbirliği yaparak havacılık sanayiinde uluslararası işbirliği portföyünü de genişletmiş olacak.
Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılan CN-235 nakliye uçakları, 1990’lı yıllarda İspanyol CASA lisansı ile TAI’de üretilmişti. Aynı dönemde CASA, Türk Hava Kuvvetlerinin ihtiyacı için C-101 Aviojet eğitim uçağını pazarlıyordu. 25 – 30 yıl içinde bu sefer Türkiye’nin İspanya’ya ileri jet eğitim uçağı satabilir hale gelmiş olması, Türk havacılık sektörünün kat ettiği mesafeyi gösteriyor.”
Zorlu rakiplere rağmen öne çıktı
Mevlütoğlu, İspanya’nın açtığı ihalede güçlü rakiplerin yer aldığını vurguladı:
“Bu satışın iki önemli boyutu daha var. Birincisi, İspanya’nın ihalesinde İtalyan Leonardo M-346 ve Güney Kore KAI T-50 gibi çok güçlü adaylar bulunmaktaydı. İtalya, İspanya’nın Eurofighter Typhoon projesinde konsorsiyum ortaklarından ve iki ülke havacılık şirketleri arasında zaten mevcut bir işbirliği var. Öte yandan KAI T-50 ve türevleri, bugüne kadar çok sayıda sipariş aldılar. Her iki uçak da HÜRJET için zorlu rakiplerdi. Ancak anlaşılan HÜRJET, fiyat, performans ve İspanyol sanayi katılımı noktalarında daha cazip bir alternatif olmuş.”
TUSAŞ’ın özkaynakla geliştirdiği ilk jet
Mevlütoğlu, HÜRJET’in özkaynaklarla geliştirilmiş bir proje olduğunu belirterek, şu ifadeleri kullandı:
“İkinci olarak, HÜRJET, TUSAŞ tarafından özkaynaklarla geliştirilmiş bir proje. Modern havacılık tarihinde bir şirket tarafından özkaynaklarla geliştirilip satış başarısı yakalayan uçak tasarımı yok denecek kadar az. Bu bakımdan HÜRJET dünya havacılık endüstrisi açısından da dikkat çekici bir başarı yakalamış durumda.”
İspanya ile savunma işbirliği artabilir
İki ülke arasındaki mevcut askeri işbirliğini hatırlatan Mevlütoğlu, bu satışın başka alanlarda da ortaklık fırsatları yaratabileceğini belirtti:
“Son olarak İspanya’nın Türkiye’nin alım yönünde çalışmalar yürüttüğü Typhoon jetinde konsorsiyum ortağı olduğunu; TCG Anadolu’nun İspanyol Navantia tersanesi tasarımı olduğu ve HÜRJET’in uçak gemisi modeli için de çalışmaların yürütüldüğünü eklemekte fayda var. Bu ortak noktalar, iki ülke arasındaki savunma ve havacılık sektörü işbirliğinin daha da derinleşmesi için çok ilginç fırsatlar yaratabilir.”
İspanya, HÜRJET’i tercih etti
İspanya Hava Kuvvetleri, yaşlanan Northrop SF-5M (AE.9) jetlerini envanterden çıkararak modern bir jet eğitim uçağı platformuna geçmeyi planlıyor. Bu kapsamda Boeing T-7, Leonardo M-346 ve Güney Kore menşeli KAI T-50 gibi modellerle birlikte TUSAŞ üretimi HÜRJET de değerlendirme sürecine dahil edildi. Yapılan değerlendirmeler sonucunda HÜRJET, öne çıkan aday olarak belirlendi.
Türkiye ile İspanya arasında 20 Aralık 2024 tarihinde, 30 adet HÜRJET uçağının tedarik edilmesine ilişkin bir mutabakat zaptı imzalandı. Anlaşma, HÜRJET’in İspanyol envanterine girişinde kritik bir aşama olarak değerlendirildi.
İki ülke arasındaki savunma iş birliği kapsamında, Şubat 2025’te Türkiye Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Ziya Cemal Kadıoğlu ile İspanya Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Francisco Braco Carbo, HÜRJET prototipleriyle kol uçuşu gerçekleştirdi. Bu uçuşun, savunma ve havacılık alanındaki ortak vizyonu sembolize ettiği belirtildi.
Kaynak: SavunmaSanayiST.com
