Türkiye’nin kendi Ana Muharebe Tankı olan ALTAY’ı geliştirmesine uzanan 20 yıllık serüveni, sizler için derledik. Keyifli okumalar…
Türk Silahlı Kuvvetler ile Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın 2000’li yıllarda kullanacağı 250 adet modern tankın seçimine yönelik “Tank 2000” adında bir ihale açmıştı. İhale kapsamında ana yüklenici Türk, alt yüklenici ise yabancı bir firma olacaktı.
Tank 2000 ihalesi doğrultusunda Türk Silahlı Kuvvetleri’nin stratejik konumunu güçlendirecek olan tankın seçimi ise titiz bir deneme süreci sonrası yapılacaktı. Savunma Sanayi Başkanlığı yetkilileri, teklif edilen tankların üç ayrı yerde deneme testlerine tabi tutulacağını belirtmişlerdi. Altı ay süren deneme testlerinin ardından en uygun görülen tank, ihalenin kazananı olarak seçilecekti. Buna kapsamda tanklar, ikişer ay süreyle Sarıkamış’ta soğuk ile kış şartlarına dayanıklılık ve Kayseri’de motor çekme gücü testine tabi tutulurken, Şereflikoçhisar’da ise atış testlerine tabi tutulacaktı. Buna müteakiben Savunma Sanayi Başkanlığı; fiyat, teknoloji ve diğer kriterleri değerlendirerek, uygun gördüğü firma ve tank tipi ile ilgili seçimini, en geç 24 Temmuz 2000 tarihine kadar açıklayacaktı. İhale kapsamındaki 250 adetlik tank üretim programının ise en geç 2008 yılında tamamlanması öngörülüyordu.
TSK ve SSB tarafından açılan ihaleye; Fransa, Almanya, Amerika ve Ukrayna katılım gösterdi. Türk Ana Yüklenici adayları; ASMAŞ Ağır Sanayii Makineleri A.Ş., BMC Sanayii ve Ticaret A.Ş., FNSS Savunma Sistemleri A.Ş., OTOKAR Otobüs Karoseri Sanayii A.Ş. ile ROKETSAN Roket Sanayii ve Ticaret A.Ş. idi.
Yabancı Alt Yüklenici adayları ise M1A2SEP (General Dynamics Land Systems Division/ABD), Leopard 2A6EX (Krauss Maffei Wegmann GmbH & Co./Federal Almanya), Leclerc (GIAT Industries/Fransa) ve T-84-120 (Ukrspetsexport-Progress/Ukrayna) olarak açıklanmıştı.
Yukarıda da bahsedildiği üzere üç ayrı yerde yapılacak testlerin ilk ayağı olarak, Şereflikoçhisar’da atış testleri yapılacaktı. Testlere dizel motoru ile daha önceki Avrupa ihalelerinde de uyum sorunu yaşayan M1A2 SEP Abrams tankı katılamadı. Bu yüzden testlere, Abrams tankının gaz türbinli M1A2 modeli ile devam edildi. 30 Mayıs – 28 Temmuz 2000 tarihleri arasında; T-84-120, Leopard 2A6TR ve Leclerc Ana Muharebe Tankları’nın katılımı ile Şereflikoçhisar’da atış testleri tamamlandı. Ancak bu kez ise gaz türbin konfigürasyonlu M1A2 Abrams tankı teste iştirak edemedi. 2000 yılının Temmuz ayında, tankların atış testlerine paralel olarak zırh/balistik koruma ve takat testleri tamamlandı. 15 Mart 2001 tarihindeyse testlerin ikinci ve üçüncü ayakları olan Sarıkamış ile Kayseri testleri yapılacaktı. T-84-120, Leopard 2A6TR ve Leclerc tankları, Sarıkamış ve Kayseri’de bir dizi performans testlerine yani statik ve dinamik testlerine tabi tutuldular.
Statik testler; ışık sızdırma, izolasyon, termal görüntü, akustik/gürültü emisyonu, termal nişangah performans ve hassasiyeti, mesafe ölçme kabiliyeti ve egsoz gaz emisyonu testlerini içermekteydi.
Dinamik testler kapsamında ise 120mm top ve 7.62mm makineli tüfek atışları, iki farklı menzildeki hedefe yerli ve yabancı personel ile atışlar, sabit ve mobil hedeflere statik ve hareket halinde atışlar; aşırı soğuk kış ve aşırı sıcak yaz iklimi ortamlarında dizel motoru ilk çalıştırma, yol/arazi hız, ivme, yakıt sarfiyat, yakıt çeşidi kullanma, engel/hendek geçme, dönüş, meyil tırmanma, yavaşlama, frenleme, derin sulardan geçiş, yardımcı güç ünitesi kullanımı (mobilite); zırh/balistik ve NBC koruması, tehdit algı/ikaz ve savunma sistemi (koruma) denenmişti.
Daha önce ilk testlerde sorun yaşayan M1A2 SEP(MTU) ve gaz türbinli M1A2 SEP(MTU), testlere ilk defa iştirak edecekti. M1A2 SEP (MTU), diğer tanklardan biraz daha geç de olsa Şereflikoçhisar’da atış testlerini, Kayseri ve Sarıkamış’ta performans testleri tamamlandı. Yani M1A2 Abrams, Avrupa Güç Paketli (MTU) konfigürasyonu ile testlerde başarılı olmuştu.
Zorlu aşamaların arından testler tamamlandı ve Haziran 2002’de firmaların fiyat teklifleri, Eylül 2002’de ise banka teminatları Savunma Sanayii Başkanlığı’na iletildi. SSB ve TSK, seçeceği tankı değerlendirme sürecine girdi.
Fransız Leclerc Tankı, T-84’ün ardından rakiplerini, performans bazında en geriden takip etmekteydi. Ayrıca gerek maliyet ve sanayileşme teklifi gerekse Fransa’nın siyasi tutumu yüzünden şansı, oldukça düşüktü. İhaleye katılan diğer Batı bloğu tankların içerisinde en az sayıda üretilmiş olması da (796 adet) şansını azaltmaktaydı. Ayrıca Leclerc’in son andaki güç grubu değişikliği kafalarda ciddi soru işareti yaratmış ve eski konfigürasyonla yapılan testlerin ne derecede güvenilir olduğu da tartışma konusu haline gelmişti.
T-84-120 Tankı, her ne kadar İsviçre ve Avrupa teknolojisi desteğinde 120mm/L52 namlu ve NATO entegrasyon standardı edindiyse de, başlangıç maliyetinin düşük olmasına rağmen performans, lojistik destek, beka ve idame sorunlarının yüksek olmasından dolayı özellikle teknolojik açıdan çok şanslı görünmemekteydi. Bu tankın birçok alt sisteminin, batı standartlarına endeksli TSK’ya uyması açısından değiştirilmesi barizdi. TSK’nın MTU dizel motoru üzerinde ısrar etmesi de göz önünde bulundurulursa, T-84-120 tankının henüz istenilen seviyede olmadığı ve TSK tarafından beğenilmediği sonucu ortaya çıkmaktadır.
M1A2 SEP Abrams Tankı, hem mevcut 1500BG, hem de yeni geliştirilen 1650 BG Avrupa Güç Paketi MTU dizel motoru ile adaptasyon problemleri yaşamaktaydı. Türkiye’ye teklif edilen Abrams modeli, muhtemelen seyreltilmiş uranyum alaşımlı zırh içermediğinden tankın ön zırhı, en büyük rakibi olan Leopard 2A6TR modeline karşı zayıf kalmaktaydı. Hatta Türkiye’ye; yaklaşık 100-200 adet ikinci el gaz türbin güç kaynaklı M1A1 Abrams tankı, hibe ya da uzun vadeli kiralama olarak ABD tarafından önerilmiş olup, bu teklif, gaz türbinli motor maliyetli bulunduğu için kabul edilmemiştir.
Leopard 2A6TR Tankı; Türkiye’de yapılan testler doğrultusunda, performans testlerinde en yüksek başarıyı elde etmiştir. Leopard 2A6TR tankının MTU dizel motoru, 120mm/L55 top namlusu ve geliştirilmiş kompozit zırhı gibi komponentlerinin hemen tüm diğer rakiplerinde belli konfigürasyonlar için standart bir hale gelmesi, bu tankın safkan ve en iyi AMT olduğunun altını bir kez daha çizmekteydi. TSK tarafında yapılan değerlendirmelerde ise Türk Kara Kuvvetleri tarafından resmen olmasa da ısrarla istendiği bilinmektedir.
Sonuç olarak Tank 2000 ihalesinin galibi, Alman Leopard 2A6TR Tankı olarak açıklandı. Ancak Alman Federal Meclisi ve Alman bürokrasisi; Türkiye’ye Leopard 2A6TR ihracatına, Türkiye’ye teknoloji transferi sağlanacak olması sebebiyle izin vermedi. Krauss Maffei Wegmann’ın Türkiye’de kuracağı fabrikalarda üretim faaliyetlerinin 2014 yılına kadar sürmesi planlanan Leopard 2A6TR, Alman Federal Meclisi’nden ihracat onayı alamadığı için üretime geçemedi. Tank 2000 projesi, bu sebepten ötürü iptal edildi.
Aradan geçen birkaç yılın ardından Türk Silahlı Kuvvetleri 2006 yılında, Almanya’dan 354 adet Leopard 2A4 Ana Muharebe Tankı’nı hazır alım yoluyla tedarik etti. Ancak bu tankların alt segment olması, hazır alım yoluyla tedarik edildikleri için Türkiye’ye teknolojik açıdan bir katkılarının bulunmaması ve Türkiye’nin tank ihtiyacının halen devam etmesi, Türkiye’yi kendi ana muharebe tankını geliştirme projesini başlatmak zorunda bıraktı.
ALTAY Ana Muharebe Tankı için ayrıntılı bilgiye, buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Yazı: Hazar A. | Kaynak: SavunmaSanayiST.com
