Tanklarda Büyük Kalibre Top Devrimi

1980’li yılların ortalarında Sovyetler Birliği ve NATO ülkeleri, gelişmekte olan kompozit zırh teknolojisini tank topları ile delebilme konusunda sorun yaşamaya başladılar ve o güne kadar olduğu gibi ilk olarak tank toplarının kalibrelerini büyütmeyi düşünerek çalışmalara başladılar. Özellikle Sovyetler Birliği oldukça hevesli ve rakiplerine nazaran çok daha hızlı bir giriş gerçekleştirdi. T-80 tankında 152.4mm’lik yeni bir top kullanımını planlamaktaydılar. Toptaki değişim, taretin de büyümesine ve değişmesine sebebiyet vermekte olsa da bu durumu Ruslar çözmeyi başardı ve 1991 yılında testler başladı. Süreç, başarı ile devam etmekte iken SSCB’nin yaşadığı ekonomik sorunlar ve yıkılışına sebebiyet verecek krizin derinleşmesi ile proje durduruldu.

Çöküş, rejim değişikliği ve yenilenmenin ardından Rusya, 1995 yılında 2A83 olarak adlandırılan yeni bir 152.4mm top çalışmalarının olduğunu duyurdu ve medya tarafından bu topu kullanacak olan tank T-95 olarak adlandırıldı. 2000 yılında prototip aracın tamamlandığı duyuruldu. 2008 yılında Rus hükümeti, 2 yıl sonra T-90 tanklarından çok daha üstün yeni tankların tedarik edileceği yönünde bir açıklama gerçekleştirdi fakat 2010 yılında her şey bir anda değişti ve T-95 dahil birçok proje iptal edildi. Bu projelerin yerine T-90 tanklarının ve T-80 tanklarının modernizasyon çalışmalarına hız verileceği belirtildi. Her ne kadar Rus uzmanlar tarafından tankta yaşanan problemler ve sıkıntılara pek değinilmeden 20 yıldır üzerinde çalışılan tankın modasının geçtiği için projenin iptal edildiği beyan edilse de ekonomik etmenlerin payı da çok büyüktü.

Amerika ise önce M1 TTB projesi ile insansız tarete sahip, otomatik doldurucu kullanan ve mürettebat sayısı 3’e düşürülmüş bir tank ortaya koymayı amaçlıyordu. Prototip tamamlandı, testler gerçekleştirildi fakat daha fazla ileriye gidemedi. TTB projesinde özellikle otomatik doldurucu özelinde edinilen tecrübeler ışığında, M1 Thumper projesi başladı. M1 Thumper, 140mm’lik XM291 ATACS yivsiz topa ve daha iyi taret korunmasına sahipti. Bu korunmayı sağlayabilmek için taret daha büyük ve daha uzun tutulmuştu. Soğuk Savaş’ın bitmesi ile proje iptal edildi.

90’lı yılların başlarında ise Almanya’da Rheinmetall, geleceğin tanklarında kullanılmak üzere 140mm’lik yivsiz top çalışmaları yürütmeye başladı. Sovyetler Birliği’nin 152.4mm topta büyük bir ilerleme kaydetmesi çalışmaları hızlandırdı. 140mm top, Leopard 2 tanklarına KWS III olarak bilinen modernizasyon programı dahilinde entegre edilecekti. Yapılan atışlarda 120mm mühimmata oranla neredeyse 2 kat daha ağır mühimmat, namludan yaklaşık 2000 m/s hız ile ayrılıyordu. Yeni mühimmatın ağırlığı, doldurma işleminin bir insan tarafından gerçekleştirilememesine sebebiyet veriyordu. Bu durum, otomatik doldurucuyu şart kıldı. 32 adet mühimmat, tankın arka bölümünün büyük bir kısmına dağıtılarak mürettebattan ayrı olarak yerleştirildi (Leclerc tanklarında da otomatik doldurucu bulunmaktadır ve mühimmatlar bu şekilde yerleştirilmiştir). Mürettebat, özel bir kapsül içinde korunacak ve tankın korunması Leopard 2A5 tankından daha iyi olacaktı. İlk etapta 650 adet Leopard 2 KWS III alımı planlandı fakat 1995 yılında siyasi sebeplerden ötürü program iptal edildi.

Sovyetler Birliği’nin yıkılması ile önce Object 292, ardından M1 Thumper, son olarak da Leopard 2 KWS III iptal edildi. Büyük başarılara imza attıkları yönünde medyada kendilerine yer bulan bu projeler, ekonomik ve siyasi sebeplerden ötürü bir bir tarihin tozlu sayfalarında kendilerine yer buldu fakat buz dağının görünmeyen kısmında neler vardı?

Daha büyük kalibreye sahip bir top daha ağırdı ve ağırlık birçok probleme sebebiyet verebilecek tehlikeli bir parametreydi. Tankın ağırlığının artması, paletlerin genişlemesine dolayısıyla tankın genişlemesine, manevra kabiliyetinin önemli ölçüde yitirilmesine, tankın lojistik kabiliyetinin önemli ölçüde zarar görmesine ve arazi performansında büyük bir düşüşe sebep olmaktadır. Daha büyük kalibreye sahip top, daha büyük ve daha ağır mermiler demektir. Bu durum, manuel doldurmayı olanaksız kılmakta ve otomatik doldurucuyu şart koşmaktadır. Günümüzde 120, 125mm top kullanan ve aynı zamanda otomatik doldurucuya sahip tanklara baktığımızda doldurucunun birçok elektronik ve mekanik problem ile karşılaştığını görmekteyiz. Çok daha ağır mühimmatları otomatik doldurucu kullanarak namluya sürmek, beraberinde çok büyük problemler doğurabilmekteydi.

Daha büyük kalibre topun daha büyük kalibre mühimmatlarından yüksek rakamlarda depolamak imkansızdı. Özellikle Rus doktrinlerini incelediğimizde niceliğin tank ve zırhlı araçlar konusunda nitelik kadar ağır bastığını görüyoruz. Ruslar, çok daha fazla tanka ve Batı için daha fazla hedefe sahip. Bu yüzden mühimmat kapasitesi o dönem için büyük bir sorun teşkil etmekteydi.

Büyük kalibre topun birçok dezavantajı bulunmasına rağmen testlerde istenen sonuca bu yönde çalışmalar gösteren tüm ülkeler ulaşmıştır. 140mm top ile atış testleri gerçekleştiren Rheinmetall, neredeyse %50 daha fazla deliş gücünün meydana geldiğini raporlamıştır. Rusya, T-95 projesinde gerçekleştirilen testlerde 152mm toptan çıkan mühimmat %50’den biraz daha fazla deliş gücü elde edilmiştir. Gelişen zırh teknolojisine karşı hamle olarak başarı elde edilmiş olsa da ekonomik ve lojistik problemler bu projeleri rafa kaldırmıştır.

Günümüzde ise Fransız NEXTER, Leclerc Terminator modelinde 140mm top testlerine devam etmektedir. Özellikle otomatik doldurucuda yaşanan sorunları giderebilmek için neredeyse servet ödenmiştir. Özellikle muhalefet tarafından geçtiğimiz yıllarda hükümet aleyhine büyük bir koz olarak kullanılması ile proje, yavaşlatılmış ve medyaya verilen bilgiler sınırlandırılmıştır. MCGS (Main Ground Combat System) projesi için Almanya ile anlaşmanın gerçekleştirilmesi ile çalışmalar tekrardan hızlanmıştır.

Almanya ise Rheinmetall şirketi öncülüğünde MCGS programı için 130mm top geliştirmeye devam etmektedir. 140mm yerine 130mm kullanımı, karşılaşılan problemlerin şiddetini önemli ölçüde azaltmaktadır. Rheinmetall tarafından tanıtılan 130mm L51 topu, 120mm L55 topuna nazaran sadece 300 kilogram daha ağırdır. L51 topunun Fransız 140mm top yerine MCGS’te kullanılması beklenmektedir. 2035 yıllarında tank dünyasının zirvesinde yer almak için geliştirilen proje, oldukça uzun soluklu bir çalışmadır. Önünde kat edilmesi gereken çok yol olduğu gibi çok da zaman bulunmaktadır. 90’lı yılların sonunda olduğu gibi istenilen ateş gücünü elde edebilmek için daha büyük top yerine aynı çapa sahip, daha uzun, yeni bir top geliştiren ve mühimmat teknolojisinde büyük atılımlar gerçekleştiren Almanya, bir benzerini gelecekte de yapabilir. Özellikle manevra kabiliyeti ve palet hacminin artmasının sebep olduğu lojistik sorunların temelinde yatan ağırlık artışı probleminin minimize edilmesi daha büyük topların kullanımı için vazgeçilmezdir.

Özetle geçmişten günümüze tankların ateş gücünü arttırmak için yapılan daha büyük top kullanımı çalışmalarına baktığımızda, benzer sorunların olduğunu görmekteyiz. İçinde bulunduğumuz dönemde tanklardan istenilenin 20-30 yıl öncesine göre biraz farklılaşması ile bazı esneklikler gösterilebilir ve nihayet gelecekte tanklar daha büyük toplara kavuşabilir. Geleceğin ne getireceğinin bilinmemesinden dolayı kesin bir anlatımdan uzak durmak gerekse de T-14 Armata, Type-10 gibi tanklara ve MCGS projesine baktığımızda tankların gelecekte çok büyük çaplı olmasa da evrim geçireceğini görebiliyoruz. Ana muharebe tankı dünyasına en geç katılan ülkelerden birisi olarak geleceği çok iyi ön görmeli ve kendi ihtiyaçlarımız doğrultusunda yaklaşmakta olan değişime ayak uydurmalıyız.

Yazar: Yusuf METİN   |   Kaynak: SavunmaSanayiST.com