Reuters haber ajansına konuşan kaynaklar, Biden yönetiminin Trump döneminde yeniden yorumlanan ve silahlı insansız hava araçlarının satışlarını kolaylaştıran politikayı devam ettirmeyi planladığını açıkladı.
Trump yönetimi, 1987 yılında 30’dan fazla ülkenin katılımıyla imzalanan Füze Teknoloji Kontrol Rejimini (MTCR) yeniden yorumlayarak ABD’nin S/İHA satışlarını artırmak ve kolaylaştırmak istemişti. Trump döneminde muhalefette yer alan Demokratlar Senatörler, bu politika değişikliğinin küresel çatışma ortamlarındaki gerginliği artıracağını belirterek adıma karşı çıkmıştı.
Trump yönetimi, Demokratlardan gelen itirazlara rağmen BAE’ye 18 adet General Atomics MQ-9 Reaper İHA satışına onay vermişti. Ekim ayında Tayvan’a 600 milyon $’a 4 adet Reaper İHA satışına yeşil ışık yakılmıştı. Kasım ayında ise İsrail ile diplomatik ilişkilerini normalleştirdiğini açıklayan Fas’a da 4 adet Reaper satışına izin verilmişti. Biden yönetimi, BAE’ye gerçekleştirilmesi planlanan tüm bu satışları ise gözlem altına aldıklarını belirtmişti. Bu konuda hala bir açıklama yapılmış değil, BAE için süreç devam ediyor. Satışlar çoktan artmaya başladı demek mümkün. Yukarıda sayılan ülkelerin hiçbirine daha önce bu teknolojinin ihraç edilmesi mümkün değildi ve engelleniyordu.
Biden, seçim kampanyası sürecinde Amerikan üretimi silahların her ülkeye kolayca satılmayacağını belirtmişti.
Washington, 2018’den bu yana MTCR’ın yeniden müzakere edilmesi için görüşmeler yürütüyordu fakat Trump, bu planları bir köşeye koyarak ABD üretimi İHA’ları isteyen her ülkeye satma kararı almıştı. Reuters’a konuşan kaynaklara göre Biden, bu müzakereleri yeniden başlatmak istiyor.
Biden yönetimine yakın isimlere göre Trump döneminde başlatılan ve daha fazla ülkeye daha kolay S/İHA satışına olanak sağlayan politika sürdürülecek. Amaç ise Çin’in ele geçirdiği pazarı ABD lehine çevirmek.
İnsan hakları ihlalleri konusundaki çekinceler de bir kenara atılmış gibi gözüküyor.
İHA İhracatında Çin
Çin SİHA’larının ihracatta böylesine bir başarı elde etmesinin iki ana nedeni bulunuyor: ABD ve İsrail yapımı muadillerinden çok daha ucuzlar ayrıca Çin bu SİHA’ların nerede ve nasıl kullanıldığını umursamıyor. SİHA ihracatında Çin’in oldukça esnek davrandığı söylenebilir. SIPRI verilerine Çin, son 10 yılda 16 ülkeye 220 adet S/İHA satışı gerçekleştirdi. Bu sistemlerin en büyük alıcıları arasında Suudi Arabistan (55) ve BAE (40) gibi Orta Doğu ülkeleri yer alıyor. Çin’in SİHA’ları böylesine basit ve kontrolsüz bir şekilde satması diğer ülkelerin de bu konuda esnek davranmasına yol açıyor. Biden yönetiminin Trump döneminde başlatılan politikayı sürdürmek istemesinin en büyük sebeplerinden birisi de bu.
MTCR Nedir?
Missile Technology Control Regime (MTCR) yani Füze Teknolojisi Kontrol Rejimi, 1987 yılında Japonya tarafından kitle imha sistemlerinin yaygınlaşmasını önlemek için kurulmuştur. MTCR’ye üye ülkeler 300km menzil ve 500kg ağırlık değerini aşan harp başlığına sahip sistemleri (balistik füze, uydu fırlatma araçları, sondaj roketleri, seyir füzeleri, hedef insansız hava araçları, keşif uçağı) ve bu sistemlerin kritik bileşenlerini (roket motorları, güdüm sistemleri, harp başlıkları vb.) başka bir ülkeye doğrudan veya dolaylı yoldan satamazlar, hibe edemezler ve kritik bileşenler yoluyla teknolojisini veremezler. Bunun haricinde tabi ki bir ülkenin bu değerlerden yüksek sistemleri kendisinin geliştirmesinde herhangi bir engel yok.
MTCR, ABD üretimi pek çok İHA’yı seyir füzesi olarak sınıflandırıyor zira bu ürünler anlaşmanın imzalandığı sırada “insansız uçaklar” kısmındaki teknik özelliklerle bağdaşıyor.
Trump’ın yeniden yorumlaması saatte 800 kilometreden daha hızlı seyahat edemeyen saldırı kabiliyetine sahip insansız hava araçlarını, anlaşmanın yetki alanı dışında kalan bir sınıflandırmaya aitmiş gibi ele almaya karar vermişti.
Bu yorum; gözetleme için kullanılan ancak silahlı olmayan Northrop Grumman üretimi Global Hawk ve hem silahlı olup hem de gözlem kabiliyetine sahip olan General Atomics üretimi Reaper’ların daha kolay ihraç edilmesine olanak sağlamıştı.
ABD Ulusal Güvenlik Konseyi kaynaklarına göre Biden yönetimi İHA’ların daha kolay ihraç edilmesi için tamamen yeni bir anlaşmayı müzakere etmek istiyor. Bunun için diğer ülkelerle SİHA ihraç politikasının yeniden ele alınması gerekiyor.
ÖNERİLEN İÇERİK: Savunma Sanayii Başkanlığı’ndan İHASOJ Projesi
Kaynak: SavunmaSanayiST.com
