Savunma sanayiinde proje yönetimi, oldukça kritik bir iş olarak nitelendiriliyor. Teknik ve lojistik açıdan doğru yönetilmeyen projeler ise çok ciddi olumsuz sonuçlara yol açabiliyor. NH90 da ‘olumusuz sonuçlarla’ dolu bir proje olarak öne çıkıyor…
Avrupa ülkeleri tarafından ortaklaşa geliştirilen genel maksat helikopteri NH90, geçtiğimiz yıllarda sorunlarıyla ve düşük harbe hazırlık oranlarıyla sıkça eleştirilere konu olmuş; bazı kullanıcı ülkeler tarafından erken emekliye ayrılması kararlaştırılmıştı.
Avrupa ülkeleri tarafından 1985 yılında NATO için ortak bir genel maksat helikopteri geliştirilmesi kararlaştırıldı. 1992 yılında Fransa, Almanya, İtalya ve Hollanda ortaklığında kurulan NH Industries ile NH90 helikopterinin geliştirilmesine yönelik bir sözleşme imzalandı. Airbus, Leonardo ve Fokker Helicopters tarafından ortaklaşa kurulan NH Industries’in ürettiği NH90, ilk uçuşunu proje imzasından 3 yıl sonra yani 1995 yılında yaptı. 12 yıllık test sürecinden sonra ise 2007’de hizmete girdi.
NH90’ın NFH ve TTH adı verilen 2 ana varyantı bulunuyor. Nato Frigate Helicopter (NFH) varyantı firkateyn temelli olarak denizaltı savunma harbi ve su üstü harbi yapmak üzere geliştirildi. NFH ayrıca yük taşıma ve arama kurtarma görevlerini de yapabiliyor. Tactical Transport Helicopter (TTH) varyantı ise en az 20 asker veya 2500kg yük taşıyabilecek şekilde tasarlanmış genel maksat varyantı. 2019 yılında NHI tarafından Maritime Tactical Transport (MTT) adında yeni bir varyant tanıtıldı. TTH ve NFH arasında bulunan MTT, genel maksatlı kullanılmak üzere tasarlanacak. Helikopterin varyantları arasında %75 benzerlik bulunuyor. Farklı varyantlarıyla NH90, toplamda 13 ülkede hizmet vermekte.
Proje bir ‘utanç kaynağı’ haline geldi
SavunmaSanayiST.com tarafından derlenen bilgilere göre; NH90 geçtiğimiz yıllarda sıkça gündemde yer almıştı. Ancak NH90 helikopterini gündeme sık sık getiren özelliği performansı değil, oldukça düşük harbe hazırlık oranları ve idamesinin zorluğu. Kullanan ülkelerin büyük kısmı helikopterin sık arıza çıkardığından, bakımının zor ve pahalı olduğundan ve istenilen uçuş saatlerini tutturamadığından şikayet ediyor. Bir türlü çözülemeyen bu şikayetlerden sonra ülkelerin bir çoğu helikopteri erken emekli etmeye karar verdi.
Avusturalya bütün NH90’ları emekli ediyor
NH90’ın en büyük kullanıcılarından olan Avusturalya, toplamda 47 adet NH90 işletiyordu. NH90’ların sıklıkla çıkardığı sorunlardan ve yüksek maliyetlerden dolayı, normalde 2015 yılında emekli edilmesi gereken S-70A helikopterlerinin emekliliği 2021 yılına ötelendi. 2021 Haziran ayında NH90’ların yedek parça yetersizliği sebebiyle uçuşları durduruldu. 2021’in sonunda ise helikopterlerin tamamen envanterden çıkarılıp 40 adet Black Hawk ile değiştirileceği açıklandı. 2023’ün başında ise 40 adet Black Hawk’ın siparişi verildi. Avusturalya Donanması envanterindeki 6 adet NH90’ın yerine de ek 12 adet MH-60R Seahawk siparişi verildi.
Belçika H145M tedarik ediyor
Belçika da envanterindeki toplam 8 helikopterin 4 adetini düşük hazırlık oranları ve yüksek maliyetleri sebebiyle erken emekliye ayırmaya karar verdi. Yerine 15 adet Airbus H145M siparişi verildi.
İsveç’in NH90’ları emeklilik yolunda
Toplamda 18 adet NH90 işleten İsveç de NH90’ları benzer şikayetler yüzünden emekli etmeye karar verdi. NH90’ların emekliliğine paralel olarak yapılacak UH-60 alımıyla birlikte helikopterler 2024-2030 yılları arasında emekli edilecek.
Norveç de NH90’ları erken emekli etti
Norveç de NH90’ları erken emekliye ayıran ülkelerden oldu. 2022 Haziran ayında yapılan açıklamada çok düşük uçuş saatleri ve bakım sorunları nedeniyle bütün NH90’ların uçuşlarının durdurulduğu ve helikopterlerin iade edileceği açıklandı. Norveç, teslim edilen 13 helikopterin parası olan 500 milyon doların iadesini talep etti.
14 Mart’ta savunma bakanı tarafından açıklamaya göre Norveç, NH90’ların yerine geçecek ilk etapta 6 adet MH-60R Seahawk helikopterinin siparişini verecek. 2025’te başlayan teslimatların 2027 yılında tamamlanması hedefleniyor. Siparişin toplam değeri 1.14 milyar dolar. Seahawk’lar Sahil Güvenlik envanterine katılacak, ancak helikopterler gerekli denizaltı savunma harbi ekipmanlarıyla da donatılacak. 2016’dan beri Seahawk işleten Danimarka ile ortaklaşa eğitimlerin icra edilmesi amacıyla bir miktar personel Danimarka’ya gönderilecek.
Kaynak: SavunmaSanayiST.com özel içeriğidir. Aynı şekilde kullanılması kaydıyla diğer haber kuruluşlarınca da alıntılanabilir.
