Türkiye’nin önde gelen savunma sanayii firmalarından HAVELSAN, kurulduğu 1982 yılından beri Türk Silahlı Kuvvetleri’nin ihtiyaçlarını milli imkanlarla karşılamak için çalışmalarını sürdürüyor.
Bu yazımızda, HAVELSAN ADVENT Savaş Yönetim Sistemi odağında Türk Deniz Kuvvetleri’nin SYS tarihçesine değineceğiz.
Savaş Yönetim Sistemi (SYS) Nedir?
Gelişen teknoloji ile birlikte savaş gemilerinin savaşma yetenekleri artmış, deniz üzerinde icra edilen harp gittikçe karmaşıklaşmış, kritik işlevlerin zamanında yerine getirilme ihtiyacı vazgeçilmez hale gelmiştir. Savaş gemileri ilk başta sadece suüstü harp yeteneğine sahipken, halihazırda bir adet korvet/fırkateyn sınıfı savaş gemisi; suütü harp, denizaltı savunma harbi (DSH), hava savunma harbi ve elektronik harp yeteneklerine aynı anda sahip olabilmektedir. Harbin gelişmesiyle paralel artan ihtiyaçları karşılamak üzere komuta kontrol eşgüdümü ve komuta heyetine destek sağlamak amacı ile savaş yönetim sistemi (SYS) konsepti ortaya çıkmıştır.
Savaş Yönetim Sistemi, savaş gemilerinin muharebe gücünü desteklemek üzere platformda mevcut savaş sisteminin beyni olarak görev yapan;
- komuta heyetinin durumsal farkındalığını arttırmayı,
- savaş sisteminin silah ve sensörlerinin etkin bir şekilde kullanılmasına yardım etmeyi
- icra edilen harekata yönelik olarak komuta heyetine karar desteği sağlamayı hedefleyen bir sistemdir.
Savaş yönetim sistemi, bu hedeflerine ulaşabilmek amacıyla, gerek sensörleri gerekse haberleşme kanalları aracılığı ile elde ettiği bilgileri derlemekte; derlenen bilgileri operatör girdilerine ya da sistem ayarlarına uygun olarak işlemekte, elde edilen verileri operatöre sunarak veya kendi tanımlı algoritmalarında kullanarak hem durumsal farkındalığı arttırabilmekte hem de karar desteği üretebilmektedir.
Türk Donanması ve Savaş Yönetim Sistemi
Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nın ilk modern savaş yönetim sistemi, 1977 yılından itibaren Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envanterine girmeye başlayan Doğan sınıfı hücumbotlar ile birlikte tedarik edilen STACOS SEWACO sistemiydi. Daha sonra Barbaros sınıfı fırkateynler ile birlikte daha etkin yeteneklere sahip TACTICOS savaş yönetim sistemi ile tanışılmıştır.
1990’ların ortalarında Tepe Sınıfı Fırkateynler için Araştırma Merkezi Komutanlığı (ARMERKOM) tarafından geliştirilen K-5 Komuta ve Kontrol Sistemi, yukarıda bahsedilen yurtdışı kaynaklı sistemlerden sonra yurtiçi kaynakların da kullanılmaya başlandığı, bazı SYS işlevlerinin de yerine getirildiği bir sistem olarak Türk Deniz Kuvvetleri’nin kullanımına sunulmuştur.
GENEİS Savaş Yönetim Sistemi
ARMERKOM; K-5 projesinden elde edilen tecrübelerin ardından, Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde bulunan 8 adet GABYA Sınıfı Hava Savunma Fırkateyni’nin modernizasyonu için ilk milli savaş yönetim sistemi çalışmalarına başlamıştır. ARMERKOM tarafından 1998 yılında başlatılan çalışmaların sonunda, Türkiye’nin ilk milli deniz savaş yönetim sistemi olan Gemi Entegre Savaş Yönetim Sistemi (GENESİS) ortaya çıkmıştır.
Bu kapsamda 2005 yılından itibaren kapalı mimariye sahip gemilerdeki mevcut Savaş Yönetim Sistemleri, tam dağıtık ve ölçeklenebilir modern GENESİS Savaş Yönetim Sistemi (SYS) ile değiştirilmiştir. Geminin durumsal farkındalığı, karar destek, Hava Savunma Harbi (HSH), Denizaltı Savunma Harbi (DSH), Su Üstü Savunma Harbi (SüSH), Elektronik Harp (EH) ve Deniz Topçu Desteği (DTD) yetenekleri artırılmış ve daha iyi Savaş Hareket Merkezi (SHM) organizasyonu ile merkezi komuta kontrol sağlanmıştır.
GENESİS’in yedeklenebilir mimarisi sisteme yüksek erişilebilirlik sağlayarak platformun dayanıklılığı artırılmıştır. Phalanx Yakın Hava Savunma Sistemi, Seyir Radarı, IFF ve Chaff Dekoy Atım Sistemi’nin (SRBOC) GENESİS’e entegre edilmesi ile yüksek seviyede savaş sistemi otomasyonu elde edilmiştir. Ayrıca otomatik reaksiyon yazılımı ve yeni Otomatik Hedef Tespit ve Takip Sistemi’nin (OTOHETTS) kullanımı ile füze karşı tedbirleri reaksiyon süresi belirgin oranda azaltılmıştır.
Bu proje ile Harpoon Silah Sistemi (HWS) ve Phalanx Yakın Hava Savunma Sistemi GENESİS’e entegre edilmiş ve platformun savunma yeteneklerini artırmak üzere Otomatik Chaff Dekoy Atım Sistemi geliştirilmiştir. Ayrıca IFF çözümleyici ve izleyici sistemi geliştirilerek GENESİS’e entegre edilmiştir.
Projenin ilerleyen aşamalarında, fırkateynlerde SPS-49 Hava İzleme Radarı’nın 3 Boyutlu Radar ile değiştirilmesini, ESSM füzesi kullanımı için VLS-41 Lançer Sistemi’nin eklenmesini ve Link-11’e ilave olarak Link-16 Taktik Veri Link yeteneği ilavesini içeren sensör modernizasyonları yapılmıştır.
ADVENT Savaş Yönetim Sistemi
Geçen zaman zarfında GENESİS Savaş Yönetim Sisteminin; değişen harekât ihtiyaçları, yeni harp nevileri ve harp dışı harekat ihtiyaçlarının artması nedeni ile fonksiyonel olarak yarının ihtiyacını karşılayamayacak olması sebebiyle yeni nesil bir savaş yönetim sisteminin geliştirilmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda Ağ Merkezli Veri Entegre Savaş Yönetim Sistemi’nin (ADVENT) geliştirme faaliyetleri, Araştırma Merkezi Komutanlığı ve HAVELSAN iş birliğiyle 2010 yılından itibaren başlatılmıştır.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı personeli ve HAVELSAN mühendislerince sürdürülen yoğun geliştirme ve test süreçlerinin ardından ADVENT SYS, MİLGEM ADA Sınıfı Korvet Projesi’nin son gemisi olan TCG KINALIADA (F-514) Korvetine başarıyla entegre edilmiş ve Eylül 2019 itibariyle Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envanterine alınmıştır. Gelecek dönemde ADVENT; TCG BURGAZADA (F-513) Korvetine, TCG ANADOLU Amfibi Harp Gemisi’ne (L-400), TCG UFUK Test ve Eğitim Gemisi’ne (F-591), TCG DERYA Denizde İkmal ve Destek Gemisi’ne ve BARBAROS Sınıfı Fırkateynlere entegre edilecektir. Ek olarak Türkiye tarafından yabancı ülkelere ihraç edilen savaş gemilerinde de ADVENT SYS kullanılacaktır.
ADVENT Nedir?
ADVENT SYS; Tam bütünleşik taktik veri linkleri 11/16/22, SIMPLE, JREAP ve VMF işlevlerine tüm operatör konsolları üzerinden erişimin mümkün olacağı, tek gemi yerine kuvvet odaklı, ağ destekli harekât yaklaşımının gerektirdiği ihtiyaçlara cevap veren, karar destek sistemleri ile kullanıcının süratli ve doğru karar vermesini kolaylaştıran, yeni silah ve sensörlerin kullanımında esnek bir yapıyı hedefleyen tamamen milli ve yerli bir savaş yönetim sistemidir. Çoklu görev profillerine ve çeşitli platform tiplerine uyan modüler bir yapıda geliştirilmiş olup bu hali ile platformdan bağımsız sistemdir. Ölçeklendirilebilen açık mimari yapısıyla, hedeflenen suüstü, sualtı ve hava platformları ile kara tesislerine uygun bir şekilde özelleştirilebilmektedir.
Ağ Destekli Yetenek (ADY)
Etkili ve tam otomatik bir savaş yönetim sistemi olan ADVENT, özellikle “Ağ Destekli Yetenek” konusundaki avantajlarıyla ön plana çıkmaktadır. Hiyerarşik bir yapıda merkezi kontrol ve dağıtık icra mimarisine uygun olarak geliştirilen ADY, platformun yeteneklerini diğer platformlar ile paylaşmasına imkân vererek, icra edilen harekâtın etkinliğini arttırmaktadır. ADVENT kapsamında mevcut olan ADY uygulamaları aşağıda listelenmiştir.
Ortak Angajman Yeteneği
ADVENT SYS tarafından dinamik ve hızlı gelişen hava savunma harbi (HSH) ortamı ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde, ADY üzerinden tüm kuvvetin HSH etkinliğinin koordineli bir şekilde kullanılması amacı ile hızlı ve etkin bir planlama yapılmasına, kaynakların doğru şekilde tahsis edilmesine ve bu planlamanın diğer platformlarla koordine edilmesine imkan sağlayacak ortak angajman yeteneği kullanılmaktadır.
Bu yöntemle; birlikte hareket icra edilen platformların sahip olduğu silah ve sensör kaynakları ADY üzerinden paylaşılır; tehditler, korunacak birimler ve kaynaklar göz önüne alınarak görev grubu çapında bir planlama yapılır, plan tüm gruba dağıtılır ve koordineli bir şekilde icra edilir.
Görev Kuvveti Odaklı Hizmetler
Özgemi odaklı olarak sunulan SYS yetenekleri (seyir planları, nizamlar, hareket planları, arama kurtarma vs.) beraber harekât icra edilen diğer platform kabiliyetleri göz önüne alınarak planlanmakta, ADY üzerinden diğer platformlarla paylaşılabilmekte ve kontrollü olarak icra ettirilebilmektedir.
Eğitim Yetenekleri
ADVENT SYS ile gerek simülatör destekli olarak sanal ortamda, gerekse gerçek sistemler ile gerçek ortamda ileri derecede eğitim yetenekleri sunulmaktadır. Bu eğitimler tek platform özelinde icra edilebildiği gibi, ADY altyapısı kullanılarak, beraber harekât icra edilen diğer platformlarla birlikte gerçekleştirilebilmektedir.
Harp Yetenekleri
Harp gemilerinin icra ettiği temel harp nevilerine (suüstü harbi, hava savunma harbi, denizaltı savunma harbi, asimetrik harp, elektronik harp, mayın harbi, amfibi harekat) destek olmak üzere, NATO ve Milli Taktik neşriyatlarda bu harp nevileri için verilen taktikler ve (alan, saha vb.) tanımlamalar ADVENT SYS kapsamında komuta heyeti kullanımına sunulmuştur.
Tam Bütünleşik TDL İşlevselliği
ADVENT SYS ile birlikte Link 11/16/22, SIMPLE, JREAP ve VMF ağlarına tam entegre olunmuştur. Bu entegrasyon ile sahip olunan çoklu link sistemi işlevlerine sadece müstakil konsollar üzerinden değil tüm SYS konsollarından aynı şekilde erişilebilmektedir. Bu şekilde kazanılan TDL işlevleri tüm SYS uygulamalarına dağıtılmış durumdadır. Aynı anda benzer tipte, birden fazla sayıda linki farklı tipteki linkler ile birlikte işletebilme yeteneğine sahiptir.
Seyir ve Harekat Desteği
Platformun emniyetle seyir etmesi ve harekât görevlerini yerine getirmesi için de ADVENT SYS kapsamında bir çok çözüm sunulmuştur. Harekâtın planlanması, ön oynatımı ve icra ettirilmesi, seyir esnasında emniyet kontrolleri, mevki alma, seyir planı yapma ve icra etme, demirleme vb. bir çok seyir yardımcı hizmeti operatör kontrolüne sunulmuştur.
Platform Sistemlerine Entegrasyon
ADVENT platformdan bağımsız bir savaş yönetim sistemidir. ADVENT’in her türlü platforma süratle ve maliyet etkin bir şekilde entegre edilebilmesi için platform sistemlerine entegrasyonunda tak-çalıştır benzeri bir yapıya gidilmiştir. Bu yetenek ile ÇAFRAD, Milli G/M vb. yeni silah ve sensörlerin ortak angajman altyapısını da destekleyecek şekilde dinamik ve esnek olarak SYS’ye entegrasyonu mümkün olmuştur.
Kural Tabanlı Karar Destek Sistemi
Operatörün sürekli olarak izler üzerinde kontroller yapması ve bu kontroller sonrasında tespit ettiği izlere karşı eylemlerde bulunması SYS kullanımında çokça karşılaşılan bir durumdur. ADVENT, kural tabanlı karar destek sistemi yeteneği ile operatörün izler üzerinde geçerli olacak kurallar tanımlama ve bu kurallara uyan izler tespit edildiğinde icra edilecek eylemler planlama imkanı sunmaktadır.
Bu kuralların devreye alınması ile birlikte sistem bu kuralları izler üzerinde uygulamaya başlamakta ve tespitte bulunması durumunda tanımlı eylemi gerçekleştirmektedir. Bunun yanında, operatörün mevcut durumu farklı bakış açılarıyla analiz ederek durum farkındalığına sahip olmasına yönelik sergileme hizmetleri de sunulmaktadır.
Harekât Yetenekleri
ADVENT SYS, platformlarımızda mevcut kabiliyetlere ilave olarak, imzalanacak platform sözleşmeleri ile mayın harbi, denizde denetim, insani yardım harekâtı vb. ilave harekât nevileri için destek sağlayabilecektir.
ADVENT SYS, modern bir donanım ve yazılım altyapısı üzerinde geliştirilmiş, esnek ve kullanıcı dostu bir operatör arayüzü sunmaktadır. Bunun yanında çoklu çalışma alanları, işlevlere yetkili erişim, sorgulamalı ve dinamik yardım, durumsal menü, Türkçe dahil çoklu dil desteği, operatör etkileşimli ikaz altyapısı, 2 ve 3 boyutlu durum sergileme, dinamik veri kayıt ve oynatma altyapısı vb. ilave yeteneklere de sahiptir.
“ADVENT Savaş Yönetim Sistemi, “Deniz Kuvvetleri için, Deniz Kuvvetleri ile geliştirilmiş” bir savaş yönetim sistemi olarak dünya üzerinde tektir.”
Kaynak: SavunmaSanayiST.com
