Yunanistan Silahlı Kuvvetleri, geçtiğimiz yıllarda büyük bir silahlanma ve modernizasyon sürecinden geçmeye başladı. Türkiye ile Adalar Denizi ve Doğu Akdeniz’de yaşadığı gerilimlerden sonra modernizasyon ve tedarik süreçlerine ciddi önem vermeye başladı. Bu silahlanma ve modernizasyon atılımlarının en büyüklerinden biri şüphesiz Dassault Rafale savaş uçaklarının tedariki. Bir diğer büyük atılım ise Yunan Deniz Kuvvetlerinin firkateyn programı.
Bu program dahilinde Yunan Deniz Kuvvetleri, envanterindeki Hydra sınıfı firkateynlerin modernizasyonu ve Elli sınıfı firkateynlerin yerine geçecek yeni nesil gemilerin tedarikini hedefliyordu. Yunan Deniz Kuvvetlerine modern silah ve sensör kabiliyetleri kazandırmayı hedefleyen program; yeni nesil genel maksat firkateynlerinin Yunan tersaneleri katkısı ile tedarikini, yeni gemiler gelene kadar Hydra ve Elli sınıfı firkateynleri destekleyecek ikinci el gemilerin alımını ve Hydra sınıfı firkateynlerin yarı ömür modernizasyonunu içeriyor.
Program kapsamında birçok farklı firmadan teklifler alan Yunan Donanması, 2021 yılının Haziran ayında 6 adet firmanın tekliflerini kısa listeye aldı.
Kısa listeye kalan firmalar ve teklifleri ise şu şekildeydi;
- MMSC (Multi Mission Surface Combattant) ile Lockheed Martin,
- FDI Belharra ile Naval Group,
- Sigma 11515 ile Damen,
- Arrowhead ile Babcock,
- Meko A200/300 ile TKMS,
- FREMM ile Fincantieri.
F110 firkateynleri ile teklif sunan Navantia ise kısa listeye kalmayı başaramadı. Her şirketten yeni gemiler, ara çözümleri ve Hydra sınıfı için modernizasyon paketlerinin teklifi istendi. Fakat tekliflerin birçoğu bu üç isteri aynı anda karşılayamadı. Bu sebeple Yunan Donanması, programı bölmeye ve modernizasyon, ara çözüm ve yeni gemilerin tedarikini ayrı şekilde ele almaya karar verdi.
Naval Group Teklifi ve Belharra Sınıfı Firkateynlerin Seçilmesi
28 Eylül 2021 tarihinde Yunanistan ve Fransa arasında, FDI Belharra sınıfı 3’ü kesin 1’i opsiyon olmak üzere 4 adet firkateyn ve opsiyonel 3 adet Gowind sınıfı korvetin tedarikini kapsayan 3 milyar ABD Doları değerinde bir mutabakat muhtırası imzalandı. Projenin tam anlamıyla yürürlüğe girmesini sağlayacak anlaşmaların 2021’in sonuna kadar imzalanması planlanıyor.
Proje kapsamında ilk 2 gemi 2025 yılının sonuna kadar, son gemi ise 2026 yılının sonuna kadar teslim edilecek. Gemiler Naval Group tarafından Fransa’da üretilecek. Yunan şirketleri ile bazı alt sistemlerin üretimi konusunda görüşmeler halen devam etmekte. Ayrıca Naval Group’un teklifi 3 adet Gowind sınıfı (Gowind 2500 olması muhtemel) korvet opsiyonunu da içeriyor. Ara çözüm içinse ilk 2 gemi hizmete girene kadar Fransız Donanması için modernizasyon faaliyetleri devam eden La Fayette sınıfı firkateynler planlanıyor.
Anlaşmanın yapılmasında Fransız-Yunan ilişkilerinin etkisi büyük. Halbuki Biden yönetimi ile yakınlaşmanın artması amacıyla Yunanistan’ın, Lockheed Martin’in teklifine yönelme ihtimalinin yüksek olduğu düşünülüyordu. Lockheed Martin yetkilileri, Yunanistan’a gidip tersanelerin durumlarını ve kapasitelerini incelemişti.
Belharra Sınıfı Firkateynlerin Kabiliyetleri ve Yunan Donanmasına Katacakları
FDI (Frégate de défense et d’intervention) firkateynleri, Fransız Naval Group tarafından üretilecek genel maksatlı modern gemiler (gemilerin en başta denizaltı savunma harbi (DSH) özelinde tasarlanması planlanmıştı). Gemiler La Fayette sınıfı firkateynlerin yerine geçmesi amacıyla Fransız Donanması için 5 adet üretilecek. İlk gemi Kasım 2021’de kızağa çekilecek. Sınıfın ilk gemisi Amiral Ronarc’h, 2024 yılı içerisinde Fransız Donanması’na teslim edilecek. Yunan Donanması’nın 3+1 adet sipariş verdiği Belharra sınıfı gemiler (ihracat versiyonları için Belharra ismi kullanılıyor) gemiler ise 2025 yılının başından itibaren teslim edilecek.
Yunan Donanması’ndan gelen siparişler sebebiyle Fransız Donanması’na teslim edilecek bazı gemilerin, olması gerekenden 1 yıl kadar geç teslim edileceği tahmin ediliyor.
Belharra sınıfı firkateynler, çok yüksek potansiyele sahip gemiler. Sahip oldukları sensör, silah ve C2 sistemleri ile dikkat çekiyorlar. Denizaltı savunma harbi, hava savunma harbi, su üstü harbi, deniz karakol, münhasır ekonomik bölge (EEZ) savunması gibi pek çok görevi yerine getirmek üzere tasarlanmış gemiler. Modüler tasarımları sayesinde birçok sistem kolaylıkla entegre edilebiliyor.
Gemilerin teknik özellikleri ise şu şekilde:
- 121.6 metre uzunluk
- 17.7 metre genişlik
- 4.5 metre draft
- 4500 ton yüklü ağırlık
- 27kts maksimum sürat
- 15kts ekonomik sürat ile 5000nm menzil
- CODAD (dizel+gaz türbin) tahrik sistemi
Gemilerin tahrik sistemlerini Rolls-Royce sağlayacak. MTU 16V 8000 M91L motorlarından 20 adet teslim edilecek. Gaz türbinler için ise açık kaynakta herhangi bir bilgi yok fakat FREMM firkateynlerinde olduğu gibi General Electric LM2500 gaz türbinlerinin kullanılacak olması muhtemel.
Belharra sınıfı firkateynlerin üstün silah ve sensör kabiliyetleri, Yunan Donanması’nın firkateyn programında ki diğer yarışmacılardan ayıran en önemli özellikleri. Gemi üzerinde donatılmış silah, sensör ve diğer sistemleri sıralayacak olursak.
Silahlar
- 16/32 hücreli Sylver A50 dikey atım sistemi
- 2×4 adet Exocet Block IIIC gemisavar füze
- Leonardo 76mm Super Rapid veya Leonardo 76mm Strales top sistemi
- 1 adet 21 hücreli RIM-116 Block II PDMS
- 2×2 adet MU90 torpido lançeri
- 2 adet Nexter NARWHAL 20mm UKSS
- 11 tona kadar helikopter ve döner kanatlı insansız hava aracı taşıma kabiliyeti
Sensörler, iletişim sistemleri ve diğer sistemleri
- Thales SEA FIRE 4 yüzlü AESA çok fonksiyonlu radar
- Thales TSA-6000 IFF
- Thales STIR 1.2 EO Mk2 atış kontrol radarı
- LPI radarı
- Seyir radarı
- Helikopter yaklaşma radarı
- Thales ALTESSE COMINT C-ESM sistemi
- Thales R-ESM sistemi
- Opsiyonel Thales ECM sistemi
- Safran PASEO XLR elektro optik dayrektör
- Lazer ikaz alıcısı
- UHF telsiz
- Thales SURFSAT-L Satcom
- Thales KINGKLIP Mk2 karinaya monteli sonar
- Thales CAPTAS 4 çekili sonar
- SETIS Savaş Yönetim Sistemi
- Link-16
Sylver Dikey Atım Sistemi
Yunan Donanması’na teklif edilen gemilerde 16 veya 32 hücreli (tam sayı açıklanmadı, Naval Group teklifinde 16+16 opsiyonlu idi) Sylver dikey atım sistemi bulunmakta. Bazı kaynaklara göre teklifin içerisinde MdCN seyir füzelerini atma kabiliyeti bulunan Sylver A70 varyantının opsiyonlu olarak bulunduğu söylenmekte. Fakat A70’in gemilere sığıp sığmayacağı bir muamma. Gemilerde Aster 30 füzelerinin atılabilmesi için A50 varyantının olacağı kesin. 16 adet A43 ve 16 adet A50 olma ihtimalide konuşulmakta.
Sylver dikey atım sisteminin atabildiği en caydırıcı mühimmatlar Aster füzeleri. Aster füzeleri hem hava soluyan hemde balistik füzelere karşı oldukça etkili. Bulundurdukları pif paf yönelim kontrol teknolojisi sayesinde suya yakın seyreden ses altı ve süpersonik seyir füzelerine karşı çok yüksek isabet oranına sahipler. 2021 yılı içerisinde Fransız FS Forbin gemisinden yapılan bir test atışında Aster 30 füzesi sea-skimming yapan süpersonik bir seyir füzesini taklit eden hedef İHA’sını vurmayı başardı.
Pif paf, füzelerin yüksek hücum açılarında manevralar yapmasına gerek olmadan hedefe yönelmelerini sağlıyor. Bu sayede füzenin atıldıktan sonra kinetik enerjisini uzun menzillerde korumasını sağlıyor. Aster 30 füzeleri, 120+km’den uzun menzilleri ile Yunan Donanması’na alan hava savunması yapabilme kabiliyeti kazandıracaklar.
Gemilerin Aster 15 ve 30 kombinasyonunu kullanacağı tahmin ediliyor. Yakın zamanda Fransız Donanması Aster 15 füzelerini VL MICA NG füzeleri ile değiştirecek. Yunan Donanması’nında halihazırda envanterinde bulundurduğu MICA füzeleri ve yeni yapılacak Rafale anlaşması içerisinde gelecek MICA (Büyük ihtimalle MICA NG varyantı da alınacak) füzeleri ile ortak altyapıya sahip olması sebebiyle VL MICA NG’ye geçmesi muhtemel.
Exocet Block IIIC
Exocet Block IIIC füzeleri ile Yunan Donanması 200km+ menzilden su üstü ve kıyı hedeflerine taaruz kabiliyetine kavuşacak. Block IIIC varyantı önceki varyantlardan farklı olarak Coherent radar arayıcı başlığa sahip. Radar arayıcı başlığın çok daha iyi hedef ayırma algoritmalarına sahip olduğu, hatta hedefleri “tanımlayabildiği” iddia edilmekte. Exocet Block III füzelerini muadil füzelerden ayıran bir diğer ilginç özelliği var. TVC kontrolüne sahip füze atıldıktan sonra 90 derecelik dönüşler yapabiliyor. Bu özellik sayesinde füze birkaç kilometrelik menzil azalışının önüne geçiyor. Waypoint takip etme kabiliyetine sahip füzeler için her bir kilometre çok önemli.
Yunan Donanması’nın elinde bulunan en modern füzeler olan RGM-84D füzeleri 140km menzile sahip. Harpoon haricinde envanterlerindeki MM40 Block II Exocet füzeleri ise katı yakıtlı roket motoruna ve 70km gibi kısa bir menzile sahip.
Leonardo Strales 76mm Top
Naval Group teklifi içerisinde bulunan 76mm Strales opsiyonu oldukça önemli. Strales top sistemi, Super Rapid’den farklı olarak Leonardo tarafından geliştirilmiş Dart güdümlü mühimmatlarını atabilme kabiliyetine sahip. Dart mühimmatı seyir füzeleri ve diğer hava hedeflerine karşı gemilerin savunmasını yapmak için geliştirildi. 8 kilometreye kadar menzilde hava hedeflerine angaje olabiliyor. İtalyanlar sistemin başarı oranına o kadar güveniyor ki bazı gemilerinde CIWS olarak Strales sistemini kullanacaklar.
Strales, atış sırasında açılan uplink anteni ile Dart mühimmatına hedefe ulaşana kadar atış kontrol radarından aldığı veriyi iletiyor. Bu sebeple sadece Strales taretine sahip gemiler, Dart mühimmatını kullanabilmekte. Leonardo bir süre önce Dart mühimmatını Strales üzerinde bulunan uplink sistemine bağımlı olmadan diğer 76mm top varyantlarından da atabilmek için çalışmalara başladığını duyurdu. Ayrıca Strales halihazırda bulunan 76mm toplara bir modernizasyon olarak uygulanabiliyor.
RIM-116 Block II
Firkateyn ihalesinde öne çıkan gemilerde RIM-116 RAM sistemi bulunuyordu. Yunan Donanması envanterindeki Super Vita sınıfı hücumbotlarda kullanılan sistemi, firkateynler için de iste. RIM-116 füzesi seyir füzesi savunması için geliştirildi. Üzerinde bulunan pasif RF arayıcı başlık ile yaklaşan gemisavar füzeye güdümlenip terminal fazda IR arayıcı başlığını kullanıyor.
Block II versiyonu, Block I/HAS’a göre arttırılmış menzile ve gelişmiş pasif RF ve IR başlığa sahip. Türk Deniz Kuvvetleri envanterinde bulunan Rım-116 Block I’e göre çok daha üstün bir füze. Halihazırda RIM-116 Block II siparişi bulunan Türkiye’ye ambargolar sebebiyle teslimatlar yapılmıyor.
MU90 Hafif Torpido
MU90, Yunan Donanması’nda aktif olarak kullanılan MK46 hafif torpidolarına göre çok daha modern bir torpido. MK46’dan farklı olarak elektrikli pumpjet itki sistemine sahip. Pumpjet sayesinde daha yüksek hıza ve menzile sahip olmasının yanı sıra akustik izi daha düşük. Böylece denizaltıların torpido savunma sistemlerinin, torpidoyu fark etmesi zorlaşıyor.
11 Ton Helikopter ve İHA Taşıma Kabiliyeti
Gemi, MH-60R ve VSR700 VTOL insansız hava aracını aynı anda taşıma kapasitesine sahip. VSR700 EO, SIGINT ve SAR radarı gibi birçok faydalı yük taşıyabiliyor. Radar ve EO’den aldığı veriyi veribağı aracılığıyla gemiye aktarabiliyor. DSH’da denizaltılar şnorkel yapmaya çıktığında uzun saatler havada kalarak onları radarı ile tespit edebilir. Yunan Donanması 2019 yılında 7 adet MH-60R helikopteri siparişi verdi. Helikopterler halihazırda Yunan Donanması envanterinde bulunan S-70B’lere göre çok daha modern sistemlere sahip.
SEA FIRE Radarı
SEA FIRE, Belharra sınıfı firkateynlerin gören gözleri. 4 adet sabit yüze sahip olan AESA radar, GaN modüllere sahip. GaN modüller verim olarak bir önceki nesil GaAs modüllere göre bazı durumlarda %30 daha üstün olabiliyor. 4D olduğu iddia edilen (4D veya 4 boyutlu radar isimlendirmesinin aslında bir reklam hilesi olduğunu belirtmekte fayda var. 4D olarak adlandırılan radarlar sadece çok daha iyi mesafe ölçüm algoritmalarına sahip.) radar 300km menzile sahip. Ayrıca çoklu sayısal hüzme oluşturma kabiliyeti ile aynı anda birçok görevi yerine getirebiliyor.
Top atış kontrol desteğinin yanında Aster füzelerine de yarı safha güdümü sağlayan radar, kendi modüllerinden birkaçını veribağı teşhisinde kullanıyor. Ayrıca mühimmat güdümlenmesi sonrasında hedef imhasını teyit edebilme kabiliyetine sahip. Hedefin imhasından emin olabilmek geminin mevcut füzelerini boşa harcama şansını düşürüyor, ayrıca düşmanın kabiliyetlerinin durumunu takip açısından da kritik.
STIR 1.2 EO Mk2
STIR radar serisinin en modern versiyonu olan STIR 1.2 EO Mk2, Belharra sınıfı firkateynlerin top atış desteğini veriyor. K bantta 36km’ye kadar hedefleri takip etme ve EO takip sistemleri ile EH ortamı altında çalışma kabiliyetlerine sahip.
ALTESSE C-ESM COMINT Sistemi
Thales ALTESSE C-ESM COMINT sistemi, geminin pasif teşhis ve takip kabiliyeti için oldukça önemli. 1-3000MHz arasında çalışan radyo ve diğer iletişim sistemlerini dinleme ve yön kestirme özelliğine sahip. Düşmanın muhabere kabiliyetlerini bilmek ve muhabere sistemlerine gerektiğinde gerekli karıştırma ve aldatmayı yapmak için COMINT kritik. Link-11/16 gibi veribağları da V/UHF bandı aracılığıyla kullanıldığı için bu bantlarda yapılacak dinleme ve kestirmeler, düşmanın veribağlarının deşifre edilmesi ve karıştırılmasını sağlayacaktır. Ayrıca HF bandınında ufuk ötesi haberleşmede gemilerde çokça kullanılması sebebiyle düşük frekans kestirme sistemlerinin önemi artıyor.
Thales R-ESM Sistemi
Sistem için resmiyette herhangi bir model bilgisi verilmedi (bazı kaynaklar sistem için Thales SENTINEL diyor fakat açık kaynakta söz konusu sistem ile ilgili bilgi yok veya kısıtlı). Belharra’larda kullanılacak R-ESM sisteminin FREMM firkateynlerinde bulunan VIGILE D sistemi ile çok yakın olması muhtemel.
Radar elektronik kestirmesi, günümüz ve geleceğin muharebelerinde bütün savaşın gidişatını belirleyebilir. Düşmanın radarlarının nasıl çalıştığını ne kadar doğru analiz ederseniz, radarlara uygulayacağınız karıştırma ve aldatma (ECM) saldırılarının başarı olasılığı o kadar artar. Radarların yayın yaptığı frekans, saniyede gönderdiği darbe sayısı, bu darbelerin zamanlamaları, yayın yapan radarın konumu gibi önemli detayların edinilmesi için hassas ESM sistemlerine ihtiyaç duyarsınız. ESM sistemleri ayrıca düşman gemisinin konumunun pasif olarak tespit edilebilmesi içinde gereklidir.
Safran PASEO XLR Elektro Optik Dayrektör
MWIR kanalında tespit ve takip yapabilen sistem her ne kadar bir IRST olmasa da geminin pasif tespit kabiliyeti açısından önemli. Gerektiğinde sektör taraması yapabiliyor.
Türk Deniz Kuvvetleri envanterine 2023 yılında katılacak İ sınıfı firkateynler, Aselsan PIRI KATS sistemi ile Belharra sınıfı firkateynlerden pasif arama kabiliyeti olarak üstün olacaklar. Thales’in ARTEMIS IRST sistemi vardı ama anlaşılan Yunan Donanması bu kabiliyete ihtiyaç duymadı. Halbuki geminin durumsal farkındalığını arttırması açısından oldukça kritik bir sistem.
Thales KINGKLIP MK2 Karinaya Monteli Sonar
KINGKLIP MK2 sonarı, Belharra’ların denizaltı savunma harbi için ana sensörü olarak sayılabilir. Aktif ve pasif çalışabilme kabiliyeti olan sonar, 25 kilometre menzile kadar tespit yapabiliyor. Torpido tespitinde de kullanılabiliyor.
Yunan Donanması envanterinde bulunan Hydra sınıfı firkateynlerde, SQS-56 sonarı bulunmakta. Bu sonar, Türk Deniz Kuvvetleri envanterindeki Gabya sınıfı firkateynlerde bulunan SQS-56 sonarının ihraç versiyonu.
Thales CAPTAS 4 Çekili Sonar
CAPTAS 4, Belharra sınıfı firkateynleri DSH ve torpido savunmasında ileri atan bir diğer sensör. Variable Depth Sonar olarak sınıflandırılan sistem aktif ve pasif çalışma modlarına sahip. Farklı derinliklerde kullanılabilen sonar, düşük bantlarda çalıştığı için 150 kilometre gibi oldukça uzun bir tespit menziline sahip (tabi ki bu menzil denizaltı veya torpidonun akustik izine göre değişecektir).
SETIS Savaş Yönetim Sistemi
SETIS Savaş Yönetim Sistemi (SYS), Belharra sınıfı firkateynlerin yukarıda saydığımız bütün sensörlerini, silahlarını ve diğer sistemlerini birbirleriyle konuşturan, onları kontrol eden bütün geminin belki de en önemli sistemi.
Günümüzde siber saldırılar günlük hayatımızda kullandığımız bütün cihazlara yapılır hale geldi. Artık siber saldırılar muharebe sahasına da inmeye başladı. Komuta kontrol sistemleri, muhabere ve veribağı sistemleri siber saldırı riski altına girmekte. Bu sebeple siber güvenlik konusu dünya savunma sanayinde geçtiğimiz yıllarda önem kazandı. SETIS SYS ve Belharra sınıfı siber güvenliğin önemi fark edilerek geliştirildi. Gemide siber saldırılara dayanıklı olması için SYS’deki verileri sürekli yedekleyen 2 adet veri merkezi bulunuyor. Gemi sürekli sensörlerini ve iletişim sistemlerini elektronik ve siber taarruzlara karşı kontrol ediyor ve herhangi bir taarruz durumunda yapay zekasıyla kısa sürede önlem alınmasını sağlıyor.
Sonuç
Belharra sınıfı firkateynler, Yunan Donanması’nın 2030’lu yıllara doğru birincil gemileri olacaklar. Hava, su üstü ve su altı muharebelerinde donanmalarının en kabiliyetli gemileri olacaklar. Her ne kadar az sayıda gemi envanterlerine girecek olsa da Belharra’lar, kabiliyet açısından çok üstün ve kesinlikle küçümsenmemesi gereken gemiler. Siper ve/veya 100km menzilli yeni hava savunma füzesi ile teçhiz edilmiş İ sınıfı firkateynler gelene kadar Yunan Donanması, Türk Deniz Kuvvetleri’ne karşı alan hava savunması yapabilme kabiliyetine kavuşacak. Ayrıca Yunan Donanması’nın DSH kabiliyeti modern sonarlar ve torpidolar ile artacak. Exocet Block IIIC ile 200km menzilden su üstü taaruzu yapabilecekler. ATMACA füzesinin kademeli olarak hizmete alınması sayesinde ise Exocet füzelerinin üstünlüğü olmayacak.
Belharra sınıfı firkateynler genel olarak çok iyi ve Yunan Donanması için en iyi tercih olan gemiler. Çok iyi gemiler olmalarına karşın Türk Deniz Kuvvetleri’nin firkateyn ve muhrip programları da hesaba katıldığında dengeleri “uzun vadede” değiştirecek gemiler değiller.
ÖNERİLEN İÇERİK: Yunanistan’dan İlave Dassault Rafale Tedariki
Yazar: Bora Çetkin | Kaynak: SavunmaSanayiST.com
