Avustralya, Fransa ile yıllar önce imzaladığı 90 milyar dolara ulaşan devasa denizaltı anlaşmasını iptal etmeye hazırlanıyor.
Avustralya medyasına göre kıta ülkesi Fransa ile iptal edilen denizaltı anlaşması yerine ABD ve İngiltere ile beraber yeni bir üçlü güvenlik ortaklığına gidecek ve nükleer denizaltılar üretecek.
ABC News kaynaklarına göre Avustralya, mevcut Collins sınıfı denizaltıların yerine Amerikan ve İngiliz teknolojik altyapısını kullanarak nükleer denizaltılar üretecek.
ABD-Avustralya-İngiltere Güvenlik Paktı: AUKUS
Kaynaklara göre üç ülkenin oluşturacağı yeni güvenlik paktının kısa ismi ise AUKUS olacak. Avustralya’nın attığı bu stratejik adımın Çin’in bölgede yükselen nüfuzunu kırmak adına olduğu düşünülüyor.
ABD’li haber sitesi Politico’ya göre ise ABD Başkanı Joe Biden kurulacak olan yeni güvenlik paktı hakkında resmi bir açıklama yapacak.
Politico kaynaklarına göre AUKUS kapsamında üç ülke yapay zeka, siber savunma, denizaltı sistemleri ve uzun menzilli saldırı kabiliyetleri hakkında bilgi paylaşımı gerçekleştirecek.
Aynı zamanda nükleer savunma altyapısına dair ülkeler arasında bilgi paylaşımı da yapılacak.
Anlaşmanın Detayları
ABD’li Yetkili: “Bu pakt, yalnızca Hint-Pasifik’teki yeteneklerimizi güçlendirmek için değil aynı zamanda Avrupa’yı ve özellikle Büyük Britanya’yı bir bütün olarak bölgedeki stratejik arayışlarımızla daha yakından ilişkilendirmek için tasarlanmıştır.”
“18 ay sürecek olan bir süreç başlayacak. Bu süreçte ekipler yer alacak. Hem teknik hem de stratejik olarak üç ülkeden de donanma ekipleri bu ekipte yer alacak. Avustralya için en ideal yol belirlenecek.”
ABD’li bir başka yetkiliye göre Avustralya’ya nükleer denizaltı teknolojisinin transferi “tek seferlik” bir “istisna” ve bölgedeki diğer ülkelerle bu teknolojinin paylaşılması beklenmiyor.
Yetkililere göre Avustralya’nın nükleer denizaltılara kavuşması bölgede jeopolitik bir “oyun değiştirici” olacak.
“Bu gelişmenin Avustralya’ya denizaltılarına temelde daha uzun süre sevk etme yeteneği katacağının altını çizmek istiyorum. Daha sessizler. Çok daha yetenekliler. Hint-Pasifik genelinde caydırıcılığı sürdürmemize ve geliştirmemize olanak sağlayacaklar. Aynı zamanda Avustralya çok daha yüksekten oynayabilecek. Amerika’nın kabiliyetlerine bir ek olacak.”
Resmi Olarak Teyit Edildi
ABD Başkanı Joe Biden, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Avustralya Başbakanı Scott Morrison tarafından TSİ 00.00’da düzenlenen basın toplantısında resmi olarak duyurulan gelişme Biden tarafından “mevcut tehditlere yönelik bir güncelleme” ve “ittifaklara yatırım” olarak lanse edildi.
Biden aynı zamanda anlaşmadan son derece zararlı çıkacak olan Fransa için “Hint-Pasifik’te ana partnerlerden birisi” ifadesini kullandı.
Bir ABD’li yetkili ise “ABD dünyadaki görevlerden geri mi çekiliyor?” sorusuna şu şekilde yanıt verdi.
“Son birkaç yıldır bazı sorular var, ABD’nin cesareti var mı? ABD bu rolü oynamaya devam etmek istiyor mu? Bugün yaşanan bu gelişme bu soruların cevaplarının evet olduğunu kanıtlıyor.”
İngiliz bir yetkili ise yeni kurulan güvenlik paktı hakkında şu ifadeleri kullandı:
“AUKUS; içerisinde ABD, İngiltere, Yeni Zelanda, Avustralya ve Kanada’nın yer aldığı istihbarat paylaşımı içeren Five Eyes’ın aksine deniz ve savunma teknolojisi paylaşımına odaklanacak.”
Naval Group İle Yapılan Anlaşma
Avustralya, 2016 yılında Fransız Naval Group ile eskiyen Collins sınıfı denizaltılarının yerine yeni denizaltıların inşa edilmesi için 40 milyar dolarlık bir anlaşma imzalamıştı.
Bu anlaşma, Fransa’nın tarihinde imzaladığı en büyük savunma anlaşması olarak da nitelendiriliyor. Ancak anlaşmada pek çok sorun ortaya çıktı. Canberra’nın pek çok isteği yerine getirilmedi. Bunlardan birisi ise denizaltılarda kullanılacak olan parçaların yerli olarak üretilmesiydi.
5 yıl önce Japonya ve Almanya ile yarıştığı ihaleyi kazanan taraf Fransız şirketi Naval Group Avustralya için toplam 12 adet yeni nesil denizaltı üretecekti. İlk denizaltının 2030 yılında teslim edilmesi planlanıyordu.
Proje kapsamında ortak üretim ve teknoloji transferi olması da bekleniyordu. Avustralya’nın yerli sanayisinin de katılmasıyla gerçekleşecek projede denizaltıların üretimi için Avustralya’da özel bir tersanenin kurulması da planlar arasındaydı.
Avustralya’nın anlaşmayı iptal kararını Paris’e ilettiği de belirtiliyor. Avustralya, ABD ve İngiltere’ye ait denizaltı ve savaş gemilerinin Çin’in bölgede giderek artan nüfuzuna karşı harekete geçmesi bekleniyor.
Avustralya, Fransa’ya Tazminat Ödeyecek
Fransa ile iptal edilen anlaşma kapsamında Avustralya’nın yüzlerce milyon dolarlık tazminat ödemesi bekleniyor. Bu bedel, 400 milyon dolara kadar çıkabilir.
Avustralya hükümeti kaynaklarına göre Avustralya’nın bu kararının arkasında yatan neden ise “Çin’in bölgede giderek daha aktif hale gelmesi sonucu değişen stratejik koşullar” olarak belirtiliyor.
Ara çözüm olarak ABD’ye ait Virginia sınıfı nükleer denizaltıların Avustralya’nın Perth şehrinde bulunan deniz üssünden yönetilmesi planlanıyor.
Fransa’nın eski Washington Büyükelçisi Gérard Araud tarafından konuya ilişkin atılan bir tweet’te şu ifadeler kullanıldı:
“Dünya bir orman. ABD ve İngiltere’nin Avustralya’da Fransa’yı sırtından bıçaklaması Fransa’ya bu acı gerçeği hatırlattı. C’est la vie (Yaa, hayat böyle işte!)”
The world is a jungle. France has just been reminded this bitter truth by the way the US and the UK have stabbed her in the back in Australia. C’est la vie.
— Gérard Araud (@GerardAraud) September 15, 2021
Fransız devletinin Naval Group’ta %62’lik çoğunluk hissesi bulunuyor. Avustralya’nın anlaşmadan caymasının Fransa için hem ekonomik hem de diplomatik sonuçlarının olması kaçınılmaz.
Nükleer Teknoloji Transferi İngiltere’den
Plana göre İngiltere, Avustralya’ya nükleer reaktör teknolojisi konusunda yardımcı olacak. Denizaltılar ise Avustralya’da üretilecek.
Avustralya hükümetinin ara çözüm olarak düşündüğü bir diğer seçenek ise envanterde bulunan altı adet Collins sınıfı denizaltının ömürlerinin uzatılmasına yönelik olacak. Ancak bir diğer seçenek ise İngiliz hükümetinden hazır denizaltı alımı yapılması yönünde.
ABD, Avustralya, Japonya ve Hindistan’dan oluşan ve kimi uzmanlar tarafından “Asya NATO’su” olarak da nitelendirilen Quad ülkelerinin liderlerinin 24 Eylül’de Beyaz Saray’da bir araya gelmesi bekleniyor.
Quad’ın Biden yönetimiyle düzenleyeceği ilk yüz yüze toplantıya Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Japonya Başbakanı Yoshihide Suga ve Avustralya Başbakanı Scott Morisson katılım sağlayacak.
Avustralya, dünya uranyum rezervlerinin yaklaşık %33’üne ev sahipliği yapmasına rağmen nükleer enerjiye geçiş yapmış bir ülke değil. İç kamuoyunda uzun yıllar tartışmalara neden olan nükleer enerjiye geçiş konusunda Avustralya nihai kararını vermişe benziyor.
Nükleer Denizaltılar
Dünyada nükleer denizaltıya sahip olan ülkelerin sayısı yalnızca altı ve bu ülkeler ise şöyle: ABD, İngiltere, Çin, Fransa, Hindistan ve Rusya. Avustralya, ABD ve İngiltere’nin yardımıyla yedinci ülke olacak.
Nükleer denizaltılar Avustralya Donanmasına ciddi bir güç çarpanı sağlayacak. Nükleer denizaltılar her ne kadar daha büyük ve daha pahalı olsalar da hem daha hızlılar hem de dizel-elektrikli denizaltılara göre çok daha uzun süre boyunca su altında kalabiliyorlar.
Örnek vermek gerekirse dizel-elektrikle çalışan bir denizaltı su altında 11 gün kalabilirken nükleer bir denizaltı 2 aydan uzun süreler boyunca su altında kalabiliyor.
Avustralya, her ne kadar nükleer denizaltı opere edecek olsa da nükleer bomba üretmeyi planlamıyor. Brezilya ve İran, nükleer denizaltı konusunda çalışan ülkeler arasında yer alıyor. Güney Kore ve Japonya’nın da bu kervana katılması söz konusu olabilir.
Ülkelerden Gelen Açıklamalar
Avustralya Başbakanı Morrison, Avustralya’ya ait olacak nükleer denizaltıların Adelaide şehrinde ABD ve İngiltere ile yakın iş birliği içerisinde üretileceği açıkladı. Adelaide, Fransız Naval Group’un denizaltıları inşa etmeyi planladığı şehirdi.
Nükleer denizaltı teknolojisi son derece sofistike. Öyle ki, ABD bu teknolojiyi bugüne kadar sadece İngiltere ile 1958 yılında imzaladığı bir anlaşmayla paylaşmıştı.
Çin’in Washington Büyükelçiliği tarafından anlaşmaya dair yapılan açıklamada ise üç ülkenin “Soğuk Savaş zihniyeti ve ideolojik ön yargılarından kurtulması gerektiği” not edildi.
Çin Dışişleri: “ABD, İngiltere ve Avustralya bölge barışı ve istikrarını tehlikeye atıyorlar.”
Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern tarafından yapılan açıklamada ise Avustralya’ya ait nükleer denizaltıların Yeni Zelanda sularına giremeyeceği belirtildi. Ardern, bu kararın iki ülke arasındaki yakın ilişkileri etkilemeyeceğini de ekledi.
Bu noktada Five Eyes üyesi olan Yeni Zelanda’nın AUKUS’ta dışarıda bırakılmasının önemli olduğunu not etmek gerekiyor. Ardern’e göre ülkesinin AUKUS’a davet edilmesinin ana sebebi ülkenin yıllardır süregelen “nükleersizlik” politikası.
Morrison, savunma harcamaları için gelecek yıllarda “neye mal olursa olsun bunları yapacağız” açıklamasında da bulundu.
Birleşik Krallık Başbakanı Johnson da dün Biden’ın da belirttiği üzere AUKUS’un hiçbir üçüncü ülkeye karşı olmadığının altını çizdi.
Fransa’dan Sert Tepki
Anlaşmaya en sert tepki ise anlaşmadan en zararlı çıkan taraf olan Fransa’dan geldi. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian tarafından yayımlanan açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
“Hint-Pasifik bölgesinde eşi görülmemiş zorluklarla karşı karşıya olduğumuz bir dönemde, ister değerlerimiz açısından ister hukukun üstünlüğüne dayalı çok taraflılığa saygı konusunda olsun, Fransa gibi bir müttefikin ve Avrupalı bir ortağın Avustralya ile yapılanma ortaklığından çıkarılmasına yol açan Amerikan seçimi, Fransa’nın sadece not edeceği ve üzüleceği bir tutarlılık yokluğuna işaret etmektedir.
Yeni açıklanan bu üzücü karar, Avrupa stratejik özerkliği konusunu açık ve net bir şekilde gündeme getirmek ihtiyacını güçlendirmektedir. Hint-Pasifik de dahil olmak üzere dünyadaki çıkarlarımızı ve değerlerimizi savunmanın başka güvenilir bir yolu yoktur.”
“The 🇺🇸 choice to exclude a 🇪🇺 ally and partner such as 🇫🇷 from a structuring partnership with Australia, at a time when we are facing unprecedented challenges in the Indo-Pacific region (…) shows a lack of coherence that 🇫🇷 can only note and regret.”https://t.co/ruGnJkQAWa
— French Embassy U.S. (@franceintheus) September 16, 2021
Naval Group tarafından yapılan açıklamada ise anlaşmanın iptalinden dolayı “son derece üzgün” olunduğu, 5 yıl boyunca hem Fransa hem de Avustralya’daki Naval Group ekiplerinin taahhütlerini yerine getirmek için ellerinden gelen her şeyi yaptığı kaydedildi.
🔴 Déclaration Naval Group.
Naval Group prend acte de la décision des autorités australiennes de se doter d’une flotte de sous-marins nucléaires en collaboration avec les Etats-Unis et le Royaume-Uni. 1/5 pic.twitter.com/NNveE7nXWD— Naval Group (@navalgroup) September 16, 2021
İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace’a göre ise üç ülke arasındaki anlaşmanın Fransız yetkililerde üzüntüye yol açması “doğal ve anlaşılabilir” bir durum. Wallace, anlaşmanın Fransa’ya “ihanet” olmadığının altını da çiziyor.
Wallace, Fransa’yı “İngiltere’nin Avrupada’daki en büyük partneri” olarak da nitelendirdi. Aynı zamanda Fransa’nın “arkasından iş çevirmediklerini” de vurguladı.
Fransız Dışişleri Bakanı Le Drian: “Gerçekten sırtımızdan bıçaklandık. Bu tek taraflı, nezaketsiz ve öngörülemez kararın Sayın Trump’ın yaptıklarından bir farkı yok. İtimadımıza ihanet edildi. Müttefikler birbirine bunu yapmaz. Bu anlaşmayı bizzat ben müzakere etmiştim.”
Rupture du "contrat du siècle" : "C'est vraiment un coup dans le dos. On avait construit avec l'Australie une relation de confiance, cette confiance est trahie", déclare Jean-Yves Le Drian, ministre des Affaires étrangères
Suivez le direct ⤵https://t.co/cEwi3c61QM pic.twitter.com/QiNxZcBmSR
— franceinfo (@franceinfo) September 16, 2021
Avustralya’yı Neler Bekliyor?
Avustralya tarafından yapılan resmi açıklamada ise kıta ülkesinin Hobart sınıfı destroyerlerde kullanmak üzere Tomahawk seyir füzeleri tedarik edeceği belirtildi.
Aynı zamanda tedarik edilecek diğer silah sistemleri ise şöyle:
- F/A-18F Super Hornet savaş uçakları için Uzun Menzilli Gemisavar Füzesi (LRASM)
- F-35A ve F/A-18F savaş uçakları için 900 km menzilli Müşterek Havadan Karaya Standoff Füzeleri (JASSM)
- ABD ile birlikte hipersonik füze kabiliyetlerinin geliştirilmesi
- Kara Kuvvetleri için 400 km menzilli hassas güdümlü füze tedariki
Avustralya için inşa edilecek olan nükleer denizaltıların ise ya Virginia Block V sınıfı denizaltılar ya da Astute Block VI denizaltılar olması bekleniyor. Astute sınıfı ise daha fazla öne çıkıyor.
Avustralya hükümeti tarafından yapılan bir paylaşıma göre Avustralya, AUKUS kapsamında en az 8 adet nükleer enerjiyle çalışan denizaltı tedarik edecek. Bu denizaltıların daha önce de belirtildiği üzere Avustralya/Adelaide’de üretilmesi bekleniyor.
Astute Sınıfı Denizaltılar
Astute sınıfı denizaltılar; İngiliz Kraliyet Donanması için şimdiye kadar yapılmış en büyük ve en gelişmiş saldırı denizaltılarıdır. Optik periskoplarla donatılmayan ilk Kraliyet Donanması Denizaltısı da olan Astute sınıfı, şimdiye kadarki en sessiz denizaltı sınıfıdır.
Ayrıca Astute sınıfı denizaltılar, tamamen üç boyutlu ve bilgisayar destekli bir ortamda tasarlanan ilk nükleer denizaltılardır.
97 metre uzunluğundaki denizaltı, kıyıdan 1.000 km’ye kadar olan hedeflere yüksek isabetle taarruz gerçekleştirebilmektedir. Hem Tomahawk Seyir Füzeleri hem de Spearfish Ağır Torpidoları taşıyabilmektedir.
İngiliz Sayıştay’ına göre bir adet Astute sınıfı denizaltının maliyeti yaklaşık 2.6 milyar dolara denk geliyor. ABD Kongre Araştırma Servisinin verilerine göre ise bir adet Virginia sınıfı denizaltının maliyeti yaklaşık olarak 4.4 milyar dolar.
Astute vs Virginia
Astute sınıfı denizaltılar toplamda 38 adet adet torpido taşıyabiliyor. Aynı zamanda Avustralya’nın almayı planladığı Tomahawk seyir füzeleri de taşınabiliyor. Amerikan Virginia sınıfı denizaltılar ise 65 füze ve torpido taşıyabiliyor.
İngiliz Donanması toplamda 7 adet Astute sınıfı denizaltıyı hizmete almayı planlıyor. Bugüne kadar 5 adet denizaltı inşa edildi, iki tanesi ise hala inşa ediliyor.
Virginia sınıfı denizaltılar ise ABD Donanmasının en yeni denizaltıları olma özelliğine sahip. İlk Virginia sınıfı denizaltı 2000 yılında inşa edilmişti. Virginia sınıfı denizaltılar 115 metre uzunluğa sahipler.
ABD Donanması bugüne kadar 19 adet Virginia sınıfı denizaltı üretti, 11 tanesi ise inşa halinde. Sipariş yoğunluğundan dolayı Virginia sınıfı denizaltıların Avustralya tarafından sipariş edilme olasılığı kısmen düşüyor.
Virginia ve Astute sınıfı denizaltılarda çoğu teknoloji ortak. Ancak bu denizaltı sınıfları Çinli rakiplerine göre daha gelişmiş sonara sahip ve daha sessizler.
ÖNERİLEN İÇERİK: ABD’nin Tanker İHA’sı MQ-25 Stingray’den F-35’e Yakıt İkmali
KAYNAK: SavunmaSanayiST.com, Reuters, ABC
