sipri, dünyanın en büyük 100 savunma ve askeri hizmet sağlayıcı şirketini açıkladı. Listede, Türkiye’den 3 savunma şirketi bulunuyor.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (sipri), 2023 yılında gelirlerini en fazla arttıran dünya genelindeki ilk 100 savunma ve askeri hizmet sağlayıcı şirketi derledi. Gelirlerine yer verilen ilk 100 şirket arasında, Türkiye’den 3 savunma sanayii şirketi yer aldı.
SavunmaSanayiST.com olarak verileri derledik:
2023 yılında birçok silah üreticisi, artan talep karşısında üretimlerini arttırdı. İlk 100 şirketin 2023 yılındaki toplam savunma gelirleri, 2022’deki düşüşün ardından toparlandı. İlk 100 şirketin 2023 yılındaki toplam savunma geliri, 632 milyar dolar olarak kayıtlara geçti.
Şirketlerin neredeyse dörtte üçü, savunma gelirlerini bir önceki yıla göre artırdı. Gelirlerini artıran şirketlerin çoğunun, İlk 100’ün alt yarısında yer alması dikkat çekti.
3 Türk şirketten 6 milyar dolar savunma geliri
İlk 100 listesinde bulunan Türkiye’de yerleşik üç şirketin (ASELSAN, BAYKAR, TUSAŞ) savunma gelirleri, Ukrayna’daki savaşın yol açtığı ihracat ve Türkiye’nin silah üretiminde kendi kendine yeterlilik yönünde sürdürdüğü çabaların da etkisiyle yüzde 24 artarak 6 milyar dolara ulaştı.
2022 yılında listede 62’nci sırada bulunan ASELSAN, 2023’te 2.44 milyar dolarlık (%12.4 artış) savunma geliriyle listede 54’üncü sıraya yükseldi.
BAYKAR ise 2022 yılında listede 79’uncu sırada bulunurken, 2023’te savunma gelirlerini %25 oranında arttırarak 1.9 milyar dolarlık geliriyle 69’uncu sıraya yükseldi.
Son olarak TUSAŞ, 1.7 milyar dolarlık geliriyle listede 78’inci sıraya yerleşti. 2022’de 88’inci sırada yer alan TUSAŞ, gelirlerini %45.3 oranında arttırdı.
ABD şirketlerinin savunma gelirleri artıyor, ancak üretim zorlukları devam ediyor
İlk 100’de yer alan ABD merkezli 41 şirket, 317 milyar dolarlık savunma geliri elde ederek, İlk 100’ün toplam silah gelirlerinin yarısını ve 2022 yılına kıyasla yüzde 2.5 daha fazlasını elde etti. 2018’den bu yana, İlk 100’deki ilk beş şirketin tamamı ABD’de yerleşik bulunuyor.
41 ABD şirketinden 30’u, 2023 yılında silah gelirlerini arttırdı. Ancak, dünyanın en büyük iki silah üreticisi olan Lockheed Martin ve RTX düşüş kaydedenler arasında yer aldı.
SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretimi Programı Direktörü Dr. Nan Tian, “Lockheed Martin ve RTX gibi çok çeşitli savunma sanayii ürünleri üreten büyük şirketler genellikle karmaşık, çok katmanlı tedarik zincirlerine bağlıdır ve bu da onları 2023’te devam eden tedarik zinciri zorluklarına karşı savunmasız hale getirmiştir. Bu durum özellikle havacılık ve füze sektörleri için geçerliydi.” dedi.
Avrupalı 27 şirketten 133 milyar dolar savunma geliri
İlk 100 listesinde bulunan Avrupa’da (Rusya hariç) yerleşik 27 şirketin toplam savunma gelirleri, 2023 yılında 133 milyar dolar oldu. Bu rakam 2022’ye kıyasla sadece %0.2’lik bir artışa tekabül ediyor ve tüm dünya bölgeleri arasında en küçük artış anlamına geliyor.
Ancak, düşük büyüme rakamının ardındaki resim daha nüanslı. Karmaşık silah sistemleri üreten Avrupalı silah şirketleri 2023 yılında çoğunlukla eski sözleşmeler üzerinde çalışıyordu ve bu nedenle yıl içindeki gelirleri sipariş akışını yansıtmıyordu.
Aynı zamanda, diğer bazı Avrupalı üreticilerin silah gelirleri, Ukrayna’daki savaşla bağlantılı olarak, özellikle mühimmat, topçu, hava savunma ve kara sistemlerine yönelik talep nedeniyle önemli ölçüde arttı. Özellikle Almanya, İsveç, Ukrayna, Polonya, Norveç ve Çekya’daki şirketler bu talepten yararlanmayı başardı. Örneğin, Alman Rheinmetall 155mm mühimmat üretim kapasitesini arttırdı ve Leopard tanklarının teslimatları ve savaşla ilgili ‘ring-exchange’ programları (ülkelerin Ukrayna’ya askeri mal tedarik ettiği ve müttefiklerden ikame mallar aldığı) da dahil olmak üzere yeni siparişler gelirlerini arttırdı.
Savaş zamanı üretimi Rus firmalarının silah gelirlerinde keskin artışa yol açtı
İlk 100’de yer alan iki Rus şirketinin toplam gelirleri yüzde 40 artarak tahmini 25.5 milyar dolara ulaştı. Bu artışın neredeyse tamamı, daha önce İlk 100’de yer alan ve bireysel gelir verilerine ulaşılamayan yedi şirket de dahil olmak üzere birçok silah üreticisini kontrol eden devlete ait bir holding şirketi olan Rostec’in silah gelirlerinde kaydettiği yüzde 49’luk artıştan kaynaklandı.
Güney Koreli ve Japon şirketler Asya ve Okyanusya’da gelir artışında başı çekiyor
İlk 100’de yer alan Asya ve Okyanusya merkezli 23 şirketin silah gelirleri bir önceki yıla göre yüzde 5.7 artarak 136 milyar dolara ulaştı. Güney Kore merkezli dört şirket, silah gelirlerinde toplam yüzde 39 artış kaydederek 11.0 milyar dolara ulaştı. Japonya merkezli beş şirketin toplam silah gelirleri ise yüzde 35 artarak 10 milyar dolara ulaştı. Japonya’da 2022’den bu yana uygulanan askeri yığınak politikası yurtiçi siparişlerin artmasına neden olurken, bazı şirketlerin yeni siparişlerinin değeri yüzde 300’den fazla arttı.
Diğer kayda değer gelişmeler
- İlk 100’de yer alan Çin merkezli dokuz şirket, yavaşlayan ekonomi nedeniyle silah gelirlerinde 2019’dan bu yana en düşük yıllık artış yüzdesini (+%0,7) gördü. Bu şirketlerin 2023’teki toplam silah gelirleri 103 milyar dolara ulaştı.
- İlk 100’de yer alan üç Hintli şirketin toplam silah gelirleri 6,7 milyar dolara yükseldi (+yüzde 5,8).
- İlk 100’deki tek Tayvan merkezli şirket olan NCSIST’in silah gelirleri yüzde 27’lik bir artışla 3,2 milyar dolara yükseldi.
- Türkiye’den Baykar, Ukrayna’daki savaşta yaygın olarak kullanılan silahlı mürettebatsız hava araçları (İHA) üretiyor. İhracat, 2023’te silah gelirlerinin yaklaşık yüzde 90’ını oluşturdu ve yıl içinde yüzde 25 artarak 1,9 milyar dolara ulaştı.
- Nükleer savaş başlıkları tasarlayan, üreten ve bakımını yapan Birleşik Krallık Atomik Silahlar Kuruluşu, İlk 100’deki Birleşik Krallık şirketleri arasında silah gelirlerinde bir önceki yıla göre en büyük yüzdelik artışı (+%16) kaydederek 2,2 milyar dolara ulaştı.
Kaynak: SavunmaSanayiST.com, sipri
