Endonezya ile Güney Kore, savaş uçağı ortaklığına ilişkin mali katkı modelini revize etti. Endonezya’nın borçlu olduğu katkı tutarı azaltılırken, alternatif ödeme yöntemleri ve teslimat takvimi netleştirildi.
Endonezya’nın ev sahipliğinde düzenlenen Indo Defense 2025 fuarı kapsamında, Endonezya ile Güney Kore arasında KF-21 Boramae savaş uçağı geliştirme programına dair yeni bir mali çerçeve anlaşması imzalandı. Anlaşma, Güney Kore Savunma Bakanı Shin Won-sik, Endonezya Savunma Bakanı Prabowo Subianto ve Hanwha Aerospace CEO’su Son Jae-il’in katıldığı üçlü toplantı sonunda Jakarta’da sonuçlandırıldı.
Endonezya, Türkiye ile 10 milyar doları aşan bir anlaşmayla 48 adet KAAN savaş uçağı için anlaşma imzaladıktan sonra, Güney Kore ile de KF-21 Boramae programındaki mali katkısını yeniden yapılandırma yoluna gitti.
Katkı 1.68 milyar dolardan 438 milyon dolara indirildi
Yeni sözleşmeye göre Endonezya’nın programa yapacağı katkı yaklaşık 1.168 milyar dolardan yaklaşık 438 milyon dolara düşürüldü. Anlaşma kapsamında; ödeme planının yeniden yapılandırılması, alternatif ödeme yöntemlerinin kabulü, 48 adet uçağın teslimatı ve Endonezyalı havacılık şirketi PT Dirgantara Indonesia’nın (PTDI) üretimdeki rolü güvence altına alındı.
Güney Kore Savunma Tedarik Programı İdaresi (DAPA), yapılan düzenlemeyle birlikte Endonezya’ya ayrılan 48 uçaklık kontenjanın korunduğunu ve takas ödemelerinin de sözleşmeye dahil edildiğini açıkladı. Daha önce 2022 yılında gündeme gelen bu takas modeli artık resmi sözleşmenin bir parçası haline geldi.
2019’dan beri ödeme sorunu vardı
Endonezya’nın programa yönelik katkı ödemeleri 2019 yılından itibaren aksamaya başlamıştı. 2023 sonu itibarıyla yaklaşık 203.16 milyon dolar ödeme yapıldığı bildirildi. 2020 yılında Savunma Bakanı Prabowo’nun Güney Kore ziyaretine rağmen taraflar anlaşmaya varamamıştı.
2024 Nisan ayında Güney Kore Savunma Bakanı Shin, Endonezya’nın yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda programdan çıkarılabileceğini belirtmişti. Shin, “Endonezya’nın yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde programdan çıkarılmaları kaçınılmazdır.” demişti.
Yeni sözleşme ile hem ödeme takvimi hem de alternatif yöntemler netleştirilirken, Endonezya’nın üretimdeki rolü ve tedarik katkısı da güvence altına alındı.
Projede yeni lider Hanwha Aerospace
KF-21 ortak geliştirme programı ilk olarak 2010 yılında imzalanan bir mutabakatla başlatıldı ve 2015’te resmileşti. Başlangıçta Güney Kore %60, Korea Aerospace Industries (KAI) %20 ve Endonezya %20 oranında mali katkı sağladı. Ancak Mart 2024’te Hanwha Aerospace, KAI’nin yerine ana yüklenici olarak atanarak tüm proje yönetimini devraldı.
Haziran 2025’te Jakarta’da yapılan müzakerelere bu yeni yapıyla Hanwha Aerospace öncülük etti. Revize edilen anlaşmaya göre PTDI, uçak gövdesi ve iskelet parçalarının üretiminde görev almaya devam edecek. Ayrıca bakım, destek ve altyapı faaliyetlerinde de Endonezya aktif rol üstlenecek.
Üretim 2026’da başlayacak
Program kapsamında KF-21 üretiminin 2026 yılı sonuna kadar başlaması planlanıyor. Şu anda 6 prototip uçuş testlerinden geçiyor. Bu testler arasında süpersonik hız testleri ve silah entegrasyonları yer alıyor. Son görüntülerde en az bir prototipin IRIS-T kısa menzilli hava-hava füzesi ile donatıldığı görülmüştü. KF-21’in Güney Kore Hava Kuvvetleri’nin yaşlanan F-4 ve F-5 filosunun yerini alması hedefleniyor.
Endonezya’nın savaş uçağı stratejisi genişliyor
2025 yılı ortası itibarıyla Endonezya, yalnızca KF-21 programıyla sınırlı kalmayarak birçok savaş uçağı tedarik sürecini eş zamanlı yürütüyor. Fransa’dan üç parti halinde toplam 42 adet Dassault Rafale siparişi verildi; ilk teslimatların 2026’da başlaması planlanıyor. Ek olarak 12 uçaklık yeni bir sipariş de gündemde.
ABD ile 24 adet Boeing F-15EX (Endonezya’da F-15ID olarak adlandırılıyor) için mutabakat zaptı imzalandı. Toplamda 36 adet uçak için ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan ihracat izni alındı; ancak henüz nihai sözleşme yapılmadı.
Endonezya, Türkiye ile de imzalanan yaklaşık 10 milyar dolarlık anlaşma kapsamında 48 adet beşinci nesil KAAN savaş uçağı siparişi verdi. Teslimatların TUSAŞ tarafından 2028 yılında başlaması planlanıyor ve yerli sanayi katılımı da öngörülüyor.
Çin’in önerdiği 42 adet ikinci el J-10C uçağı da değerlendirme sürecinde yer alıyor. Bu teklif özellikle Pakistan Hava Kuvvetleri’nin operasyonel tecrübeleri üzerinden inceleniyor.
Diğer yandan Rusya ile 2018 yılında imzalanan ve 11 adet Su-35 savaş uçağını içeren 1.14 milyar dolarlık anlaşma, 2020’den bu yana ABD’nin CAATSA yaptırımları ve bütçe sorunları nedeniyle fiilen askıya alındı.
Kaynak: SavunmaSanayiST.com / armyrecognition
