Özellikle 2020 yılında Türk Hava Kuvvetleri ile Yunan Hava Kuvvetleri’nin Adalar Denizi üzerinde sürekli karşı karşıya gelmesi, kilitlerin havada uçuşması, her zaman olduğu gibi yine sıcak çatışma ihtimalini insanların aklına getirdi.
SavunmaSanayiST.com olarak hazırladığımız bu analimizde, sırasıyla Yunan Hava Kuvvetlerinin artılarını ve eksilerini irdeleyeceğiz.
Savaş Uçakları
Yunanistan’ın F-16 Serüveni: Yunanistan’ın F-16 alımına bakmadan önce Yunanistan’ın silahlanma doktrinine bir değinmek gerekir. Hem Yunanistan hem de Türkiye, genelde aynı silahları aynı anda tedarik eden bir silahlanma politikasına sahiptir. Kasım 1984’te, Türkiye’nin F-16 satın alma planlarını açıklamasından kısa bir süre sonra Yunanistan da F-104 ve F-5 savaş uçaklarının yerini alacak, yeni savaş uçağı ihalesini açmıştır ve ihalede F-16 uçakları seçilmiştir.
Peace Xenia I Projesi:
Yunanistan, Peace Xenia I projesi kapsamında Yabancı Askeri Satışlar (FMS) kanalı ile toplamda 40 adet F-16 Block 30 savaş uçağı teslim aldı. 40 adet savaş uçağının 34’ü F-16C, 6’sı ise F-16D konfigürasyonundadır. Yunan Hava Kuvvetleri, Kasım 1988 tarihinde ilk F-16 uçağını teslim aldı.
Yunanistan, Block 30 alımlarına ek olarak Amerikan Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan ikinci el 20 adet Block 30’un alımı için Ağustos 1998’de sözleşme imzaladı. Yine sözleşme kapsamında uçakların Hellenic Aerospace Industries tarafından Block 50 standardına yükseltilmesi planlanıyordu fakat sözleşme maddi sebeplerden iptal edildi.
Peace Xenia I projesiyle birlikte envantere giren 40 adet F-16’dan açık kaynaklara göre 32’i adedi aktif haldedir. Yunanistan Block 30 filosunu, 1996 yılında Falcon Up projesi kapsamında yapısal modernizasyondan geçirmiştir.
Peace Xenia II Projesi:
1993 yılında Yunanistan, Peace Xenia II projesi kapsamında FMS kanalı ile toplamda 40 adet F-16 Block 50 savaş uçağı siparişi verdi. Sipariş kapsamındaki 40 adet F-16 Block 50’nin; 32 adedi F-16C, 8 adedi ise F-16D konfigürasyonundaydı. Peace Xenia II projesindeki ilk uçak, ilk uçuşunu 28 Ocak 1997’de tamamladı. Teslimatlar 1998 yılında tamamlandı. Bu proje ile Yunan Hava Kuvvetleri 24 adet AN/AAQ-14 hedefleme podu ve AN/AAQ-13 Seyrüsefer (Navigasyon) Podu teslim almıştır. Yine Düşman Hava Savunmasının Bastırılması (SEAD) görevleri için bu proje kapsamında AGM-88 HARM Anti-Radyasyon Füzeleri satın alınmış ve 341. Arrow (SEAD) filosu kurulmuştur.
Peace Xenia II projesi ile envantere giren 40 F-16’dan açık kaynaklara göre 38 adedi aktif haldedir.
Peace Xenia III:
1996 yıllındaki Kardak Krizinden sonra Yunanistan’ın ciddi silahlanma politikalarından ötürü özellikle Yunan Hava Kuvvetleri kapsamlı bir yenileme ve nicelik/nitelik artışına sahip oldu. Bu silahlanma doktrininden ötürü muharip uçak anlamında hem yeni alımlara hem de ciddi modernizasyon projelerine girişildi.
Türk Hava Kuvvetleri’nin Peace Onyx II projesini 1995-1999 yılları içerisinde tamamlayarak toplamda 240 F-16 teslim alınmasından sonra, Yunan Hava Kuvvetleri de modernizasyona girmeyen F-4 Phantom II ve Mirage F-1 savaş uçaklarının değiştirilmesi için 60 adet savaş uçağı ihalesi açtı. İhaleye Boeing-McDonnell Douglas F-15, Sukhoi Su-27/30, Lockheed Martin F-16C / D Block 50, Dassault Mirage 2000-5 ve Eurofighter Typhoon katıldı. Yunanistan Hava Kuvvetleri esasen F-15’in kendileri için özel üretilen versiyonu olan F-15H’dan 60 adet almaya niyetlendi. Fakat birim maliyetin yüksek olmasından ötürü 50’si kesin 10’u opsiyon olmak üzere toplam 60 adet F-16 Block 52+ savaş uçağını 2000 yılında sipariş etti. 60 uçak, 2002 ve 2004 yılları arasında teslim edildi. 60 adet savaş uçağının 40 adedi F-16C, 20 adedi F-16D konfigürasyonundadır.
Peace Xenia III projesiyle birlikte Yunan Hava Kuvvetleri daha uzun menzilli saldırı yeteneği kazanmış oldu. Yunan Hava Kuvvetleri F-16 Block 50’lerden sonra Block 52+ ile yaklaşık %40’a varan bir menzil artışına sahip oldu. Özellikle Yunan Hava Kuvvetleri’nin tanker uçak eksikliği göz önüne alındığında bu alımın uzun menzilli saldırı kabiliyetinin eksikliğinin en azından büyük bir kısmını kapattığını söylemek mümkün.
Peace Xenia III projesi ile envantere giren 60 adet F-16’dan açık kaynaklara göre 54 adeti aktif haldedir.
Peace Xenia IV:
2000’li yılların ortasına girildiğinde, Yunan Hava Kuvvetleri enavanterindeki A-7 Corsair uçaklarının değiştirilmesi gündeme gelmişti. Bu uçakların yerine ilk olarak Eurofighter alımı öne sürüldü ancak uçakların maliyetli oluşundan ve dönemin Yunan ekonomisinin bu denli pahalı alımları kaldıramayacağından ötürü proje iptal edildi. 13 Aralık 2005 tarihinde Yunan Hükümeti, 30’u kesin ve 10’u opsiyon olmak üzere toplamda 40 adet F-16 siparişi verdi. Fakat 10 adet opsiyon işletilmediğinden toplam 30 adet F-16 Block 52+ Advanced tipinde uçak teslim alındı. Proje kapsamında 20 adet F-16C ve 10 adet F-16D teslim alındı. Uçaklar 2010 yılında teslim edildi.
F-16 Block 52+ ile F-16 Block 52+ Advanced uçaklarının temel farkları, Advanced Block52+’ın Link-16 İletişim sistemine, daha güçlü bir görev bilgisayarına ve keşif podu taşıma kabiliyetine sahip olmasıdır.
Peace Xenia IV projesi ile envantere giren 30 adet F-16’dan açık kaynaklara göre 30 adedi aktif haldedir.
Yunanistan F-16 filosunun modernizasyonu:
Yunanistan yukarıda belirtildiği gibi toplamda 4 üretim programı ile 170 adet F-16 teslim aldı. Özellikle 1996 yılındaki Kardak Krizinden sonra uçakların modernizasyon projeleri başladı ve filoların modernize edilmesi planlandı. Fakat F-16 modernizasyon projeleri bütçeden ötürü geçtiğimiz yıllara kadar iptal edilmek zorunda kalındı.
İlk olarak Peace Xenia I ve Peace Xenia II projeleri kapsamında alınan F-16 Block 30 ve Block 50’lerin modernizasyonu için Lockheed Martin firmasıyla iletişime geçildi. CCIP projesi kapsamında F-16 Block 30 ve 50’ler mevcuttaki Block 52+’lar ile aynı aviyoniklere sahip olunacak şekilde modernize edilmesi planlanıyordu. Fakat Yunan ekonomisinin 2005-2015 yıllarındaki darboğazından ötürü proje 2010 yılının başında iptal edildi.
Mavi Marmara olayından sonra Türk-İsrail ilişkilerinin kopuşundan sonra, Yunan-İsrail askeri ilişkileri giderek arttı. Bu ilişkilerin tezahürü olarak F-16’ların İsrail ile modernizasyonu masaya yatırıldı. Fakat bu proje de maliyetler ve dönemin Yunan ekonomisinden ötürü iptal edildi.
2016 yılında ise girişimler ABD nezdinde tekrar başladı ve resmi süreç 2017 yılında FMS kanalı üzerinden başlatıldı. Proje kapsamında Peace Xenia III ve Peace Xenia IV projeleriyle alınan F-16 Block 52+ ve F-16 Block 52+ Advanced savaş uçaklarının Block 72 seviyesine yükseltilmesi için 20 Aralık 2018 tarihinde sözleşme imzalandı. Sözleşme kapsamına 84 adet F-16 Block 72 standardına yükseltilmesi kararlaştırılmıştır.
Modernizasyonun içeriğine kısaca bakılacak olursa, F-16 V modernizasyonunun en büyük farkı tabii ki de F-22 ve F-35’te kullanılan AESA radarlar baz alınarak geliştirilmiş Northrop Grumman üretimi AN/APG-83 AESA radarı. Uçaklar yeni Link sistemleriyle Auto-GCAS sistemleri, yeni elektronik harp sistemleri, IRST podları, 3’üncü MFD ekran gibi birçok yeni teknolojiyle donatılacaklar.
Bu modernizasyon kapsamında dikkat edilmesi gereken husus da özellikle Yunan medyasında yer bulan F-16 Block 30’ların ve F-16 Block 50’lerin F-16 Block 52+’dan sökülen parçalarla CCIP modernizasyonuna benzer bir modernizasyonla modernize edilmesidir. Eğer bu durum gerçekleşirse Yunanistan 84 adet F-16V (F-16 Block 72) ve 32 adet F-16 Block 30M, 38 adet F-16 Block 50M uçağına sahip olacak. Yine bu durum Lockheed Martinin dokümanlarında da bizzat görülmektedir.
Yunanistan ve F-4 Phantom:
F-4E Phantom AUP:
Amerika’dan “Peace Icarus” programı altında toplamda 121 adet F/RF-4E alınmıştır. Yunan Hava Kuvvetleri ilk uçaklarını Mart 1974’te teslim almıştır. Toplamda 84 adet F-4E ve 37 adet RF-4 envantere girmiştir.
Almanya’nın F-4’lerine uyguladığı ICE (Improved Combat Effiency) modernizasyonunun başarısını gören Yunanistan, 11 Ağustos 1997 tarihinde Alman Dasa firması ve Yunan Havacılık Uzay Sanayi firması arasında ICE modernizasyonuna benzer bir modernizasyon paketi olan “Peace Icarus 2000” projesi imzalandı. 34 adet F-4E ve 12 adet RF-4E bu modernizasyona tabi tutuldu. Modernizasyona tabi tutulan F-4E’lere; AN/APG-65 radarı, GEC-Marconi HUD, GPS/INS ve MFD’ler, AIM-120 AMRAAM atabilme kabilyeti gibi özellikler eklenmiştir. Modernizasyon sonrası uçaklar, F-4E AUP (Avionics Upgrade Program) olarak adlandırılmıştır.
Modernize edilmeyen F-4E’ler 2008 yılında, RF-4E’ler ise 5 Mayıs 2017 tarihinde envanterden çıkarılmıştır. 25 adet civarı F-4E AUP ise hala hizmettedir. RF-4 filosunun görevlerini, DB-110 keşif podu yüklü F-16 Block 52+’lar üstlendi.
Bu uçakların günümüzde medyaya yansıyan F-35 alımıyla değişilmesi planlanıyor. Nitekim F-35 için Yunanistan’ın resmi başvuru yaptığını da hatırlatmakta fayda var.
Yunanistan ve Mirage Serisi:
Mirage 2000-EG/BG:
Yunanistan 1970’li yıllardan itibaren farklı kaynaklardan silahlanma ve yedek parça alım doktrinajına sahiptir. Nitekim yukarıda da irdelendiği gibi Yunanistan F-16’larda bile iki farklı motor seçeneğini kullanmaktadır. Bu durumun; lojistik, bakım, eğitim gibi konularda dezavantajları olsa da bazı taktik avantajları da bulunmaktadır. Yunanistan Mirage F-1 gibi uçaklarla beraber girdiği bu farklı uçak kullanma doktrinajına 1980’lerde Mirage 2000 tipi uçaklarla devam etti.
Yunanistan TALOS projesi kapsamında 20.07.1985 tarihinde 40 adet Mirage 2000 tipi savaş uçağını sipariş etti. Sipariş kapsamında 36 adet Mirage-2000 EG (tek kişilik) ve 4 adet Mirage-2000 BG (çift kişilik) savaş uçağı sipariş edildi. Uçaklar 1988 yılında teslim edilmeye başlandı. Uçak alımındaki dikkat edilmesi gereken diğer noktada bu 40 adet Mirage-2000 siparişinin 40 adet F-16 Block 30 siparişi (Peace Xenia I) ile aynı tarihlerde olmasıdır.
Mirage-2000 alımının Yunan tarafına kazandırdığı kabiliyetlerden biri Türk tarafında olmayan bir uçakla uçmalarının avantajıydı. İki ülke NATO’ya üye olduklarından itibaren birbirleriyle neredeyse aynı jetler kullanıyordu (F-102, F-104, F-4, F-5, F-16 vb.). Uçağın gerçek performansının tamamen bilinmemesinin avantajını Yunan Hava Kuvvetleri zaman zaman kullandı. Özellikle Mirage 2000 filosunun EXOCET füzesi taşıma kabiliyetinden dolayı TASMO görevlerinde Yunanistan’ın elini güçlendiren bir unsur olduğunu söylemek mümkün.
Mirage 2000-EGM/BGM:
2000’li yıllara gelindiğinde Yunanistan, Eurofighter projesi mali sebeplerle iptal olduğundan Peace Xenia III projesindeki F-16 siparişlerine ek olarak Mirage filosunun da hem sayısal hem de kabiliyetini arttırmak için yeni projeler başlattı. Bu projeler kapsamında Fransa’ya 10 adet yeni Mirage-2000-5 (Mirage-2000 EGM) siparişi verildi. Elde bulunan Mirage filosundan da 10 adet Mirage 2000 EG ve 5 adet Mirage 2000 BG’nin de Mirage 2000-5 standartlarına çıkarılmasına karar verildi. Modernizasyon kapsamında toplamda 90 adet SCALP-EG seyir füzesi, 100 adet MICA füzesi, radarların Thales RDY radarına modernizasyonu, ICMS Mk-3 Elektronik Harp Sistemi gibi eklemeler yapıldı. Başlangıçta uçakların tıpkı Mirage 2000 EG/BG’ler gibi AM-39 Exocet füzesi taşıması planlanıyordu fakat bu kabiliyet iptal edildi. Bu proje 2007 yılında tamamlandı.
Dassault Rafale
Fransa, Avrupa ortak avcı uçağı programından kendi ihtiyaçlarını karşılayamadığı gerekçesiyle ayrıldı. Fransa, uçak gemilerine inebilecek ve sadece avcı değil ayrıca bombardıman yapabilecek bir uçak istiyordu. Bunun üzerine Dassault firması Rafale’yi geliştirmeye başladı. Rafale, ilk uçuşunu 1991 yılında yapmıştır. 2020 yılı itibariyle Fransa’ya ek olarak Mısır, Katar ve Hindistan da Rafale siparişi etmiştir. Bu kervana geçtiğimiz aylarda Yunan Hava Kuvvetleri de dahil oldu.
Yunanistan 12 Eylül 2020 tarihinde 18 adet Rafale tipi savaş uçağı aldığını açıkladı. Uçakların 12 adeti Fransa Hava Kuvvetleri’nden teslim alınacakken, 6 adedi yeni üretim olacak. İkinci el alınacak uçaklar ise F3R seviyesine modernize edilerek teslim edilecek. Yunanistan Başbakanı, ilk uçağın 2021 yılı sonunda teslim alacağını belirtti.
Yunan kaynaklara göre uçakların yanında Exocet, SCALP-EG ve Meteor gibi kritik mühimmatların da alımı yapıldı. Bunların doğruluk seviyesi bilinmese de ve her ne kadar Rafale alımının adedi düşük olsa da gelişmiş bir 4++ savaş uçağının Yunan Hava Kuvvetlerine güç katacağı aşikardır.
Uçakların teslimatları başlamıştır.
Havadan Erken İhbar ve Kontrol Uçağı
Erieye EMB-145H AEW&C:
Yukarıda da belirtildiği gibi 1996 yılındaki Kardak krizinden sonra Yunan Hava Kuvvetleri kapsamlı bir yenileme ve nicelik/nitelik artışına sahip oldu.
Yunan Hava Kuvvetleri envanterinde, o zamanlarda HEİK/AWACS uçağı bulunmuyordu. 90’lı yılların sonuna doğu AWACS ihalesi açıldı. İhaleyi 15 Aralık 1998 tarihinde ilginç bir şekilde EMB-145 Erieye uçakları kazandı. Toplam 4 uçak için 500-600 milyon Euro arası ücret ödendi.
EMB-145 uçaklarının teslimatına kadar Yunan Hava Kuvvetleri, 2001-2003 yılları arasında İsveç Hava Kuvvetleri’nden Saab S-100B/Saab 340 tipi AWACS uçakları kiralandı.
EMB-145 Eriye uçaklarından ilki 2003 yılında Yunanistan’a teslim edildi. En son uçak ise 2005 yılında teslim alındı. Fakat uçakların NATO üyesi olmayan İsveç’ten alınışı bazı sıkıntılara sebep oldu. Uçakların datalink, IFF ve diğer muharebe sistemlerinin entegrasyonunda karşılaşılan sorunlardan ötürü kesin teslimatlar bir süre ertelendi. Sorunların düzeltilmesiyle 2008 yılında uçaklar, 380. Filoda aktif görevlerine başladılar.
Kargo Filosu
C-130 Hercules:
Yunan Hava Kuvvetleri, muharip unsurlarına görece “mütevazı” bir kargo filosuna sahip.
Yunan Hava Kuvvetleri 1975 yılında 10 adet C-130H tipi kargo uçağını envanterine aldı. İlerleyen yıllarda 5 adet C-130B tipi kargo uçağı daha teslim alındı. Uçakların modern aviyoniklerle donatılması ve ömürlerinin uzatılması için Kanadalı firma ile modernizasyon projesi imzalandı. “2020 Herc” ismindeki bu modernizasyon projesi kapsamında uçaklara yeni MFD sistemleri, GPS/INS sistemleri, TCAS/EGPWS gibi yeni sistemler takıldı. 2020 yılı itibariyle açık kaynaklara göre toplamda 9 adet C-130 tipi uçak aktif olarak görevlerine devam etmekte. Uçakların ömürlerinin gittikçe azaldığı varsayılırsa kısa/orta vadede Yunan Hava Kuvvetleri’nin yeni nesil bir orta sınıf nakliye uçağı alımına gideceğini öngörmek mümkün.
C-27J Spartan:
C-47 uçaklarının yavaş yavaş envanterden çıkması ile 1990’lı yıllarda Yunan Hava Kuvvetleri’nde, yeni hafif/orta sınıf kargo uçağı ihtiyacı doğdu. Bu hafif/orta sınıftaki uçaklar özellikle Yunan anakarası ile Yunan adaları arasındaki belli uçuşları C-130 filosunun üzerinden alacaktı.
Ocak 2003 tarihinde 12 adet C-27J tipi taktik nakliye uçağı için sipariş verildi. Uçaklar ilk olarak 2005 yılında teslim edilmeye başlandı fakat Yunan ekonomisinin durumundan ötürü 4 adet sipariş iptal edildi. 2020 yılı itibariyle 8 uçak aktif olarak görev yapmakta.
Tanker Uçak
Yunanistan’ın herhangi bir tanker uçak filosu bulunmamaktadır. Bu nedenle CFT’li F-16 alımı miktarının neden fazla olduğu anlaşılabilir.
Yunanistan Hava Kuvvetleri’nin Filo Dağılımı
F-16, F-4 ve Mirage-2000 tipi savaş uçaklarına sahip olan Yunanistan, bu uçaklarını 6 adet ana jet üssünde ve çok sayıda yedek meydanda konuşlandırmaktadır.
Bunlardan Almiros yakınlarındaki Nea Anchialos, ülkenin en batı kıyılarında yer alan Araxos, Girit’te yer alan Souda ve Teselya’daki Larissa üsleri ana F-16 üsleridir. Ayrıca yine Girit’teki Kastelli üssünde de F-16 konuşlandırılabilmektedir. Block 30 ve Block 50 model F-16’lar Nea Anchialos’ta, Block 52+ modelleri ise geri kalan üslerde yer almaktadır.
İyon Denizine yakın olan Andravída üssü ana F-4 üssü, Girit’in kuzeyinde bulunan Santorini üssü ise F-4’lerin konuşlandırabildiği bir başka meydandır.
Mirage-2000 uçakları ise ana üs olarak Atina’nın Kuzeyinde yer alan Tanagra üssünü kullanmakta, yedek meydan olarak ise Adalar Denizi’nin merkezinde bulunan Skiros adasındaki hava meydanını kullanmaktadır. Skiros üssünde Mirage 2000-5EG/BG uçakları vardır. Tanagra’da ise Mirage 2000-EG/BG ve Mirage 2000-5EG/BG mevcuttur.
Yunanistan Hava Kuvvetleri’nin havadan erken ihbar ve kontrol uçağı olan EMB-145H AEW&C uçakları ise Atina’nın Batısındaki Elefsis üssünde konuşlu durumdadır.
Bu meydanların dışında Girit’te Heraklion, Atina’nın 130 km Güney Batısında Tripolis, yine Atina yakınlarındaki Tatoi, batı kesimlerindeki Agrinion ve Aktion ve bunların yanında Selanik, Kavala ve Limni adasında da yedek hava meydanları bulunmaktadır.
Yunan Hava Savunmasının Dağılımı
Yunanistan 6 batarya Patriot sistemine ve 2 batarya S-300 sistemine sahiptir. Ayrıca çok sayıda I-Hawk füzesine de sahiptirler. S-300 bataryaları Girit adasında konuşlu bulunmaktadır.
Patriot bataryalarının birisi Skiros adasında, iki adedi Orta Yunanistan’ın Adalar Denizi kıyılarına bakan tarafında, bir adedi Atina’da, bir adedi Selanik tarafında ve bir adedi de Kavala bölgesindedir.
I-Hawk sistemleri ise Edirne sınırımıza yakın bir konumda, Selanik’te ve Atina’da konuşlandırılmıştır.
Sistemler tamamen Türkiye’den gelecek bir saldırıyı önlemeye yönelik olarak konuşlandırılmıştır.
Sonuç:
Yunan Hava Kuvvetlerinin sadece sayısal rakamlarla incelenmesi belli konularda eksiklik doğurabilir. Günümüz hava muharebelerinde müşterek harp ve komuta kontrolün çok büyük önemi mevcuttur. Yunanistan özellikle son yıllarda 1996 Kardak Krizi sonrası girişilen büyük askeri projelerin devamını getirecek şekilde fakat bu kez mantıklı şekilde modernizasyon projelerine başlamıştır. Örneğin Link-16 yeteneğine sahip olmayan F-16’larını Viper ile güncellemeye başlamış, sadece sayısal üstünlüğe değil kritik elektronik harp ve silah sistemlerini (her ne kadar kendisi üretemese de) istemeye başlamıştır.
Bu konuda hem ABD hem AB taraflı çift başlı bir silahlanma politikası görülmektedir. Bu çift başlı silahlanma politikası her ne kadar “tuzlu” bir politika olsa da F-16V ve Rafale ile yaklaşık 102 adet AESA radarlı uçağa sahip olunacaktır. Bunlara ek olarak medyada dolaşan F-4E AUP’lerin F-35 ile değişimi gerçekleşir ise maalesef Yunan Hava Kuvvetleri ciddi bir yeteneğe sahip olacaktır.
Son söz olarak bölgede sadece Yunan Hava Kuvvetlerinin modernizasyon projelerine dikkat edilmemelidir. Yunanistan’ın bu modernizasyonlar ile bölgedeki rakip ülkelerle yeni yeni kurmak istediği müşterek harekât, veri ve istihbarat paylaşımı konuları da gözden kaçmamalıdır.
ÖNERİLEN İÇERİK: Yunanistan Tüm Hava Savunma Sistemlerini Aktifleştirdi
SavunmaSanayiST.com özel içeriğidir. Kaynak belirtilerek faydalanılabilir.
