Gelecek vizyonunu 5’inci Nesil Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) Lockheed Martin F-35 Lightning II üzerine bina eden ABD’nin, son zamanlarda F-15EX ve F-16V başta olmak üzere eski nesil platformlara yaptığı yatırımlar dikkat çekici olmaktadır. Bu platformların yanında gerek A-10 tipi uçaklara gerek B-52 tipi uçaklara gerekse kargo ve tanker platformlarında da görece eski nesil uçaklara yatırımlar sürmekte ve bu uçakların kullanım ömürlerinin mümkün olduğunca uzatılmasına yönelik adımlar atılmaktadır.
F-35 uçağı esasen doğası gereği yalnızca bir avcı uçağı değil aynı zamanda geleceğin savaş konsepti olan “Ağ Merkezli Harp” kavramının da en önemli bileşenlerinden biri olması adına tasarlanmıştır. Bu kapsamda da özellikle insansız ve otonom sistemlerle müşterek faaliyetlerde bulunacak kabiliyetlerle donatılmıştır. Yani geleceğin savaş konseptinde tek başına bir F-35 uçağı, onlarca insansız ve otonom sistemleri anlık olarak kontrol edebilecektir. Örnek vermek gerekirse; bu sayede, F-35’in kolunda UCAV olarak isimlendirilen ve tamamen otonom olarak görev yapan insansız uçaklar bulunacaktır.
Bu uçaklar, gerek görüş ötesi angajmanda gerekse görüş içi angajmanda düşman hava unsurlarıyla angajmana girecek ve hem düşman hava gücünün imhasını sağlayacak, hem de gerektiğinde F-35’lerin önünden giderek kendilerini düşman hava savunma sistemleri ve savaş uçaklarına karşı yem edebileceklerdir. Bu tür harekat konseptlerini F-16 gibi ya da F-15 gibi uçaklarla icra etmek mümkün değildir.
Peki ABD neden F-15 ve F-16’lara yeniden ilgi duymaya başladı?
Kamuoyunda bu konuyla alakalı çok sayıda dezenformasyon bilgi ve yorum bulunmakla birlikte, yine bu konu özelinde birçok yanlış haber de yapılmış durumdadır.
Öncelikle konunun özüne vakıf olmak gerekir. F-15 ve F-16 tipi uçaklar her ne kadar 4. nesil orjinli bulunuyor olsalar da 40 yıl öncesinin teknolojisiyle uçmamaktadır. Bundan 20 yıl önce üretilen F-16 uçağı da, 30 yıl önce üretilen F-15 uçağı da günümüze uygun standartlarda teknolojiler ve kabiliyetler içermektedir. Bu kabiliyetlere de uçaklara uygulanan modernizasyon programları ile erişilmektedir. Nitekim Türk Hava Kuvvetleri’ne ait F-16 uçaklarının 170 adedinden fazlasına da CCIP modernizasyon projesi uygulanmış ve F-16 uçaklarımız bu modernizasyon projesinin gerçekleştirildiği döneme uygun kabiliyetler edinmişlerdir. Bir başka örnek olarak komşumuz Yunanistan’ın sahip olduğu F-16 uçaklarının 85 adedinin F-16V Block 70 seviyesine yükseltilmesi için proje başlatılmış, hatta modernizasyondan geçen ilk F-16 uçağının test uçuşlarına dair görüntüler basına yansımıştır.
‘Eski Nesil ama Yeni Teknoloji’
Bunlardan anlaşılacağı üzere aslında ABD Hava Kuvvetleri, eski nesil uçaklar değil bilakis oldukça yeni teknoloji ürünü savaş uçakları alacaktır. ABD Hava Kuvvetleri’nin F-35’lerin yerine değil F-35’lerin yanına bu uçakları alacağının da altının çizilmesi gereklidir. Bunun sebebi F-35’lerin yüksek bakım maliyeti sebebiyle her görevde kullanılamayacak kadar değerli olmasıdır. F-35 uçakları esasen radarda düşük görünürlük, sensör füzyonu, veri füzyonu, ağ merkezli harp gibi kavramlarla öne çıkmaktadır. Ancak gereken durumlarda uçakların kanat ve gövde altında da bulunan istasyonlara çeşitli podlar veya mühimmatlar takılarak F-35’lerinde F-15 ve F-16 gibi kullanılması mümkün olmaktadır.
Bunun mümkün olmasına rağmen F-15 ve F-16 filolarının yenilenmesi/genişletilmesinin bir sebebi yukarıda ifade edildiği üzere F-35 uçaklarının bakım ve idame maliyetlerinin yüksek olması ve F-35 gibi yüksek değere sahip bir platformun daha özel görevlerde kullanılma isteğidir. Bunun yanı sıra ABD’li mercilerin zaman zaman Çin karşısında ABD ordusunun niceliğini tartışmaya açmaları ve yalnızca nitelik olarak değil nicelik olarak da büyümeleri gerektiğine yönelik söylemleri de eski nesil uçakların değerinin artmasına sebep olmuş olabilir. Nitekim medyada ABD’li yetkililerin savaş filolarının sayısal olarak artırılmasına yönelik vurguları olmuş bunun akabinde ABD’nin savunmaya ayırdığı bütçe artırılmış ve gelecek planlamalarında yeni filoların kurulması için çalışmalar yapılacağı açıklanmıştı. Yani yeni F-15 ve F-16 siparişleri; B-52’lerin, A-10’ların, AV-8B’lerin envanter ömrünün uzatılması gibi konuların tamamını aynı kefede değerlendirmek mümkündür.
ABD ordusu tüm kuvvetleri için toplamda 2456 adet F-35 savaş uçağı almayı planlamaktadır. İlerleyen yıllarda bu sayının azalması ya da artması mümkündür ancak yine de oldukça yüksek sayılarda F-35 alacağı kesindir. Buna rağmen F-35 uçakları radarda düşük görünürlük kabiliyetinin şart olmadığı, ağ merkezli harp ve sensör füzyonuna ihtiyaç duyulmayan bir harekat icra edilmesi gerektiğinde kullanmak üzere F-16V ve F-15EX satın almayı planlamaktadır. (F-15EX uçaklarının ilk parti olan 8 adedi sipariş etmiştir. F-16V alınması düşüncesi ise henüz yeni yeni dile getirilmektedir.)
F-16V Block 70/72
F-16V Block 70/72 uçakları kendini kanıtlamış olan F-16 platformunun kabiliyetleri en çok artırılmış modellerinden biridir. Bulgaristan, Tayvan, Bahreyn, Fas ve Slovakya tarafından toplamda 128 adet F-16V siparişi verilmiş olup; Singapur, Yunanistan, Güney Kore, Tayvan ve Fas’ın elindeki toplam 444 adet F-16 uçağının ise F-16V Block 70 standardına yükseltilmesi planlanmaktadır. F-16’nın bu seviyede yatırım almasının sebebi basitçe ucuz ve performansının yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. ABD Hava Kuvvetleri’nin uzun bir aradan sonra tekrar F-16 alacağı iddialarının sebebi de aynı şekilde F-16 uçaklarının düşük bütçelerle büyük bir filoyu idame ettirmesine olanak sağlayacak maliyete sahip olmasıdır.
F-16V her ne kadar kabiliyetli, ucuz ancak performansı yüksek bir platform olsa da yine de her zaman her görevi en yüksek seviyede icra edemeyebilir. Bu sebeple daha yüksek kapasiteli uçaklara da ihtiyaç olmaktadır. F-15EX platformunun da yine alınma sebebi budur. F-15 uçakları kariyerlerinin en başında bir hava üstünlük uçağı olarak tasarlanmıştır ve bu görevlerini de başarıyla ifa etmişlerdir. Bunun yanında F-15E modeli ile birlikte havadan karaya görevler konusunda da gelişim yaşamış ve günümüzde hava-kara performansı en yüksek olan uçaklardan biri ortaya çıkmıştır. Günümüzde ise bu uçak daha da modernleştirilerek F-15EX ortaya çıkarılmış ve bu uçaklardan ABD ordusu 8 adet kesin siparişini vermiştir. Bu uçakların tesliminden sonra yeni uçakların siparişinin de verilmesi beklenmektedir. ABD’nin yanı sıra yakın gelecekte İsrail ve Singapur’un da bu uçaklardan alabileceği konuşulmaktadır.
Sonuç:
Toparlayacak olursak; F-35 projesi başlangıçta ABD Hava Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri ve Deniz Piyadeleri’nin ve müttefik ülke hava ve deniz kuvvetlerinin tamamen aynı uçağı kullanması üzerine bina edilmiş bir projedir. Bunun ne kadar hayata geçirildiği konusu tartışmaya açık olsa da F-35 uçakları oldukça yeni teknolojilere sahiptir ve bu sebeple de işletme masrafları oldukça pahalı bir uçaktır. Uçak her ne kadar radarda düşük görünürlük özelliği ile ön plana çıksa da bu uçakların kanat altlarına da mühimmatlar takılabilir ve F-35 uçakları da F-16 veya F-15 gibi kullanılabilir. Ancak böyle bir kullanımın F-35 gibi bir platform için gereksiz yük olacağı düşünülmüş olacaktır ki ABD yetkilileri F-35 uçaklarının yanına F-16 ve F-15 gibi uçaklarla takviyeler yapmayı tercih edecek gibi gözükmektedir. Ayrıca kendisine göre yükselen Çin tehdidi karşısında nicelik olarak büyümenin planlarını yapan ABD bunun için en kolay yol olan halihazırda envanterde bulunan platformların sayılarını artırma yöntemini seçmiş olabilir.
Abdullah Bekci / SavunmaSanayiST.com
Parasi bitti de ondan. Cin geliyor gümbür gümbür. Savaslarda parasini car cur etti. Simdi yeni ucak yapacak parasi kalmadi eskilerle idare ediyor.
Böyle bir yazıya böyle bir yorum yapmak metin için harcanan emeğe yazık etmek olur. Savunma bütçesi hep yüksek ve artıyor aynı paraya 100 pahalı platform almak yerine düşük görünürlüğün gerekmediği yerlerde pahalı uçakları kullanmak yerine nisbeten etkili ve ucuz çözümlere yöneliyorlar. Bunu anlamak çok mu zor. Teknolojik üstünlüklerini perçinlerken sayısal üstünlüklerini de kaptırmamak istiyor adamlar. Gel de bizimkilere anlat.
Güzel kardesim sende dogru diyorsun AMA: F-35 i düzgün yapamadilar. Ucuz olacak her ise yariyacak, her yere girip cikacak, bakimi kolay bir silah olacakti.Herkez 100er 200 er alacakti f-16lar gibi. Ama beceremediler. Simdide ekonomik yükünü kaldiramiyorlar. Bu becereksizligin pazarlamasini da senin anlattigin gibi yapiyorlar. Söyledigim seyler yanlis degil. Gayet acik. Yenisi pahali geldi, eskilerle idare ediyorlar. Bütcelerinin artmasi onlarin parasinin cok oldugu anlamina gelmezki, car cur etmedikleri, düzgün is yapamadiklari anlamina gelmez.
F 35 ler pert çıktı. Proje patlayacak. Ondan dolayı eski uçakları modernize ediyorlar.